Η φυσιολογική σπονδυλική στήλη σε μία προσθιοπίσθια ακτινογραφία έχει κατακόρυφη φορά χωρίς πλάγια απόκλιση ,ενώ σε ακτινογραφία από τα πλάγια παρουσιάζει καμπύλες. Η σκολίωση αποτελεί παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης με κύριο χαρακτηριστικό την πλάγια κλίση (σκολιός = στραβός) και την στροφή των σπονδύλων στο μεγαλύτερο ποσοστό. Η αύξηση της φυσιολογικής κυρτότητας της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης ή η δημιουργία πρόσθιας κυρτότητας εκεί που δεν υπάρχει λέγεται κύφωση.Παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης έχουν περιγραφεί από τον Ιπποκράτη στο βιβλίο του «Οι αρθρώσεις» .Οι όροι όμως σκολίωση, κύφωση, λόρδωση επινοήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά από το Γαληνό (131-201 μ.Χ)
Ο όρος σκολίωση (στράβωμα) χρησιμοποιείται στην Ιατρική και για άλλες παθήσεις ,όπως για παράδειγμα σκολίωση του ρινικού διαφράγματος. Εντούτοις επικράτησε γενικά όταν αναφέρεται μόνη της να αφορά τη σπονδυλική στήλη. Η σκολίωση αναγνωρίζεται ως μία πλάγια κύρτωση της σπονδυλικής στήλης με μέτρηση της γωνιάς του Cobb μεγαλύτερης των 10 μοιρών . Τις περισσότερες φορές η αιτιολογία της σκολίωσης είναι άγνωστη ενώ θα μπορούσε να είναι συγγενής ή να οφείλεται σε κάποιο οστάριο.
Όλες οι απεικονιστικές μέθοδοι έχουν ρόλο στην αναγνώριση της σκολίωσης όπως η αξονική τομογραφία και η μαγνητική τομογραφία
Τον κυρίαρχο ρόλο όμως στην απεικόνιση τον έχει η απλή ακτινογραφία.
Ακτινολογικός έλεγχος
Κατά την πρώτη εξέταση ο ακτινολογικός έλεγχος γίνεται τόσο σε όρθια στάση όσο και σε κατάκλιση. Η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών εξετάσεων μεγαλύτερη των 5 μοιρών εγείρει υπόνοιες ύπαρξης παραλυτικού στοιχείου. Η ακτινογραφία πρέπει να περιλαμβάνει ολόκληρη τη θωρακική και οσφυϊκή μοίρα στο ίδιο φιλμ. Αν συμμετέχει και η αυχενική μοίρα συμπεριλαμβάνεται και αυτή. Το φιλμ πρέπει να έχει διαστάσεις μεγαλύτερες από 30 X 40 ιδιαίτερα σε παιδιά άνω των 10 ετών. Με μικρότερο φιλμ η εντύπωση για την έκταση της σκολίωσης είναι ατελής, η μέτρηση των κυρτωμάτων δύσκολη και η σύγκριση με μεταγενέστερη ακτινογραφία αναξιόπιστη. Εκτός από την προσθιοπίσθια προβολή γίνεται και πλάγια για να διαπιστωθεί αν υπάρχει κύφωση η λόρδωση. Γίνεται και ακτινογραφία της λεκάνης για έλεγχο των επιφύσεων των λαγονίων οστών που αποτελούν το δείκτη της σκελετικής ωρίμανσης. Η μέτρηση της γωνίας του κυρτώματος γίνεται με τη μέθοδο Cobb που έχει επικρατήσει στη Διεθνή βιβλιογραφία. Σύμφωνα με αυτή φέρνουμε μία ευθεία που εφάπτεται στην άνω επιφάνεια του ακραίου σπονδύλου και μία άλλη που εφάπτεται στην κάτω επιφάνεια του κάτω άκρου του σπονδύλου. Η γωνία που σχηματίζουν οι κάθετες πάνω στις προηγούμενες γραμμές δίνει σε μοίρες τη γωνία του κυρτώματος ( γωνία σκολίωσης)
CT ΚΑΙ MRI ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ
Σύγκριση μεταξύ των δύο μεθόδων απεικόνισης. Η αξονική τομογραφία χρησιμοποιεί ακτίνες Χ για να παραχθούν οι ιατρικές εικόνες ,ενώ η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιεί ισχυρά μαγνητικά πεδία και ραδιοσυχνότητες για να αναδειχθούν τα απεικονιζόμενα όργανα. Η μαγνητική τομογραφία μας δίνει αναλυτικές πληροφορίες για τα μαλακά μόρια όπως τον εγκέφαλο ,το μυοσκελετικό σύστημα ,το ουροποιογεννητικό σύστημα και άλλα συστήματα ,των οποίων η πληροφορία που μας δίνει η αξονική τομογραφία δεν είναι τόσο αναλυτική . Η αξονική τομογραφία είναι μία γρήγορη ,μη επεμβατική μέθοδος, χωρίς πόνο. Η μαγνητική τομογραφία είναι και αυτή μία μη επεμβατική μέθοδος απεικόνισης πλην όμως είναι αρκετά θορυβώδης ,χρειάζεται περισσότερη ώρα για να παραχθεί η εικόνα ,ενώ είναι δύσκολη και η πραγματοποίηση της σε ανθρώπους με κλειστοφοβία. Η βασική λειτουργία του αξονικού τομογράφου περιλαμβάνει την ακτινοβόληση του ασθενούς από πολλαπλές διαφορετικές διευθύνσεις με ακτίνες Χ και την καταγραφή της εξερχόμενης δέσμης από σύστημα ανιχνευτών σε διάφορα επίπεδα. Αντίθετα, με την απεικόνιση με τις ακτίνες Χ , η απεικόνιση με το μαγνητικό συντονισμό δεν εμπεριέχει κίνδυνο έκθεσης σε ακτινοβολία καθώς χρησιμοποιεί ένα εύρος πολύ χαμηλών ραδιοσυχνοτήτων. Η αξονική τομογραφία έχει μία περιορισμένη ιατρική πληροφορία όσον αφορά ορισμένα συστήματα ,όπως για παράδειγμα το μυοσκελετικό ή το ΚΝΣ που για τον καλύτερο έλεγχο των συνδέσμων ή του ΝΜ χρησιμοποιείται η μαγνητική τομογραφία ή ακόμα στον εγκέφαλο που ναι μεν η αξονική τομογραφία θα μας δώσει άμεσα την απάντηση για μία εγκεφαλική βλάβη ,όμως οι πιο πολλές λεπτομέρειες θα αναδειχθούν με τη μαγνητική τομογραφία.
Ο κύριος λόγος για να πραγματοποιήσουμε μία αξονική ή μία μαγνητική τομογραφία σε έναν ασθενή με σκολίωση είναι για να πιστοποιήσουμε ένα υφιστάμενο αίτιο. Επίσης, αυτές οι ειδικές εξετάσεις είναι χρήσιμες για να οδηγήσουν το χειρουργό σε πιο ασφαλή όρια ,όπως και το να αναγνωρίσουμε μετεγχειρητικές επιπλοκές. Η ακτινογραφία είναι η θεμελιώδης διαγνωστική μέθοδος αλλά πρέπει να αποκλείσουμε τουλάχιστον τα συγγενή αιτία η μία υποκείμενη παθολογία. Σε περιπτώσεις που υπάρχει οστική ανωμαλία η ακτινογραφία από μόνη της είναι ανεπαρκής και η χρήση της αξονικής τομογραφίας υποχρεωτική ,ειδικά σε πολύπλοκες οστικές ανωμαλίες ή όταν έχει προγραμματιστεί χειρουργική επέμβαση. Η χρήση της μαγνητικής τομογραφίας ολοένα και αυξάνεται και είναι πολύ χρήσιμη σε ασθενείς με ασυνήθιστο τύπο καμπύλης ή με κλινικές εκδηλώσεις που μας υποψιάζουν για προυπάρχουσα νόσο.
Κύριες ενδείξεις που απαιτούν περαιτέρω απεικόνιση σε ασθενείς με ακτινολογικά ευρήματα σκολίωσης.
-
- Συγγενής οστική ανωμαλία
-
- Συγγενής νευροπαθητική ανωμαλία (Δυσπλασία Chiari, Μηνιγγοκήλη,Δυσραφισμοί κ.α)
-
- Δυσπλασίες (Νευρινωμάτωση ,Ατελής Οστεογένεση ,Σύνδρομο Marfan)
-
- Πόνος ο οποίος υφίσταται είτε από Όγκους οστού, Λοίμωξη ή Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου
-
- Νευρολογική επιδείνωση με παθολογικά ευρήματα στο ηλεκτρομυογράφημα και στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα
-
- Προεγχειρητική εκτίμηση για τη χειρουργική αποκατάσταση συγγενούς οστικής ανωμαλίας.
-
- Υποψία μετεγχειρητικής επιπλοκής.
- Ιδιοπαθής κλίση της σπονδυλικής στήλης με ειδικά κλινικά ή ακτινολογικά ευρήματα που αναφέρονται στις επόμενες ενδείξεις.
Ενδείξεις της απεικόνισης με μαγνητική τομογραφία σε ασθενείς με ιδιοπαθή σκολίωση.
-
- Ηλικία μικρότερη των 10 ετών
-
- Παθολογικές νευρολογικές εκδηλώσεις.
-
- Οξεία εξέλιξη
-
- Δυσμορφία, παραμόρφωση του άκρου ποδός.
- Άλγος οσφυικής μοίρας, άλγος αυχένα, πονοκέφαλος.
Ακτινολογικά σημεία.
-
- Τύποι οι οποίοι συσχετίζονται με νευροπάθεια ( αριστερή θωρακική, διπλή θωρακική και οι μεγάλες θωρακικές κλίσεις είτε μεγάλες κλίσεις που δημιουργούνται μετά τη λήξη της σκελετικής ωρίμανσης)
- Διεύρυνση του σπονδυλικού σωλήνα, στενοί αυχένες, διευρυμένα ωοειδή τρήματα, ή άλλες καταστάσεις που υποψιαζόμαστε μη οστική βλάβη.
Ενδείξεις της απεικόνισης με αξονική τομογραφία σε ασθενείς με σκολίωση.
Η χρησιμοποίηση της αξονικής τομογραφίας πολλαπλών ανιχνευτών με τρισδιάστατη ανασύνθεση επιτρέπει την απεικόνιση πολύπλοκων οστικών ανωμαλιών συγγενούς σκολίωσης. Η αξονική τομογραφία μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη επίσης στο σχεδιασμό της χειρουργικής εξαίρεσης του ημισπονδύλου γιατί μπορεί να απεικονίσει αναπάντεχες οστικές ανωμαλίες που δεν θα ήταν εύκολο να απεικονιστούν με την κλασική ακτινογραφία. Η προεγχειρητική αξονική αγγειογραφία είναι επίσης χρήσιμη στο να προσδιορίσει πιθανή αγγειακή ανωμαλία ή ακόμα και τη φυσιολογική απεικόνιση των αρτηριών. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι όταν τοποθετούμε βίδες στον αυχένα ίδια των ανώτερων θωρακικών σπονδύλων και ειδικά στο κοίλο μέρος της γωνίας, λόγω του ότι οι αυχένες είναι εξαιρετικά στενοί ,η σπονδυλική στήλη είναι εξαιρετικά ευάλωτη σε τραυματισμό. Άρα η προεγχειρητική αξονική τομογραφία ενδείκνυται στο να απεικονίσουμε τους στενούς αυχένες . Η μετεγχειρητική αξονική τομογραφία χρειάζεται σε ασθενείς που παρουσιάζουν ένα νέο νευρολογικό έλλειμμα μετά την τοποθέτηση των υλικών οστεοσύνθεσης στους αυχένες των σπονδύλων.
Συμπέρασμα
Με την αύξηση της χρήσης της μαγνητικής τομογραφίας τις τελευταίες δεκαετίες οι ορθοπαιδικοί είναι πλέον ενήμεροι ότι η ιδιοπαθής σκολίωση θα μπορούσε να έχει ένα παθολογικό υπόβαθρο. Η τυπική κλίση στην εφηβική ιδιοπαθή σκολίωση είναι μία δεξιόστροφη κυρτότητα με ή χωρίς ικανοποιητική οσφυική κλίση και αριστερή κυρτότητα. Η χρήση της μαγνητικής τομογραφίας φαίνεται να έχει ευρεία χρήση σε μία ασυνήθιστη καμπύλη, σε μία ασυνήθιστη αύξηση της κυρτότητας όπως και στη παρουσία νευρολογικών συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια του follow up. Στην περίπτωση εμφανούς ιδιοπαθούς σκολίωσης για να αποκλειστεί ένα υποκείμενο νευρολογικό νόσημα η χρήση της μαγνητικής τομογραφίας είναι απαραίτητη.
…..O ραδιενεργός
Πηγή:
Scoliosis Imaging: What Radiologists Should Know.
| RadioGraphics 2010; 30:1823–1842 |
