Συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή ασθενών με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές : ευρήματα από την αρχική αξιολόγηση μιας τυχαιοποιημένης ελεγχόμενης δοκιμής (Tecla)
Η μη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή είναι ένα περίπλοκο πρόβλημα που επηρεάζεται από πολλές διαφορετικές παραμέτρους. Ένα σημαντικό εύρημα της μελέτης αυτής είναι ότι συγκεκριμένες παράμετροι όπως το επίπεδο λειτουργικότητας ή ο βαθμός κοινωνικής στήριξης, οι οποίοι μπορούν να επηρεαστούν από τις παρεμβάσεις, επιδρούν στη συμμόρφωση. Τα αποτελέσματα της μελέτης μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικά για την ανάπτυξη παρεμβάσεων που προάγουν τη συμμόρφωση.
Για παράδειγμα, οι γνώσεις, η κατανόηση και η υποστήριξη όσον αφορά στη φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει επίσης να ενισχύονται στο κοινωνικό περιβάλλον του ασθενούς, στα μέλη της οικογένειάς του και στους φροντιστές του.
Η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή χαρακτηρίζονται από υψηλό φορτίο νόσου. Τα αντιψυχωσικά φάρμακα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της θεραπείας. Ωστόσο, η μη συμμόρφωση αποτελεί σημαντικό πρόβλημα. Στόχος των ερευνητών ήταν να εξετάσουν τους δυνητικούς καθοριστικούς παράγοντες της μη συμμόρφωσης σε ασθενείς με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές.
Σε αυτή τη μελέτη χρησιμοποιήθηκαν τα δεδομένα αναφοράς της μελέτης Tecla (Post stationary telemedical care of patients with severe psychiatric disorders – Φροντίδα μέσω τηλεϊατρικής ασθενών με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές μετά από νοσηλεία). Η συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή αξιολογήθηκε με τη γερμανική έκδοση της Κλίμακας Αναφοράς Συμμόρφωσης στη Φαρμακευτική Αγωγή (Medication Adherence Report Scale German Version – MARS-D). Πραγματοποιήθηκε ανάλυση κατά την οποία χρησιμοποιήθηκαν ως προβλεπτικοί δείκτες η ηλικία, το φύλο, η μόρφωση, η εργασιακή κατάσταση, το επίπεδο συνολικής λειτουργικότητας, η κοινωνική υποστήριξη και η λήψη τυπικών και άτυπων αντιψυχωσικών φαρμάκων.
Στην ανάλυση συμπεριλήφθηκαν 127 συμμετέχοντες (n = 73 άντρες, μέση ηλικία 42 έτη). Η μέση βαθμολογία MARS-D ήταν 23,4 (SD 2,5). Ο πιο συχνός λόγος μη συμμόρφωσης ήταν η αμέλεια του ασθενούς να λάβει το φάρμακο. Σημαντικοί θετικοί καθοριστικοί παράγοντες για τη συμμόρφωση ήταν η μεγαλύτερη ηλικία (OR 1,02, 95% CI 1,011-1,024, p < 0,0001), η ύπαρξη εργασίας (OR 2,46, 95% CI 1,893-3,206, p < 0,0001), το υψηλότερο επίπεδο συνολικής λειτουργικότητας (συνολικό μέτρο της λειτουργικής ικανότητας των ασθενών) (OR 1,02, 95% CI 1,012-1,028, p < 0,0001), η ύπαρξη κοινωνικής υποστήριξης (OR 1,02, 95% CI 1,013-1,026, p < 0,0001) και η λήψη τυπικών αντιψυχωσικών φαρμάκων (OR 2,389, 95% CI 1,796-3,178, p < 0,0001). Αρνητικός καθοριστικός παράγοντας ήταν το φύλο (θήλυ) (OR 0,73, 95% CI 0,625-0,859, p = 0,0001).
Η κλίμακα MARS-5 έχει σχεδιαστεί για την αξιολόγηση των αιτίων και των επιπολασμών της μη συμμόρφωσης και όχι για τη μέτρηση ακριβών τιμών της χρήσης φαρμάκων. Στην ομάδα των ασθενών με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές, τόσο η κύρια ανάλυση όσο και η ανάλυση ευαισθησίας έδειξαν θετική επίδραση του επιπέδου συνολικής λειτουργικότητας, της ύπαρξης κοινωνικής υποστήριξης και της ύπαρξης εργασίας στη συμμόρφωση.
Η συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή ασθενών με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές είναι γενικώς χαμηλή. Οι ασθενείς αυτής της μελέτης νοσηλεύθηκαν σε νοσοκομεία ή κλινικές ημερήσιας νοσηλείας και η αξιολόγηση των δεδομένων γινόταν λίγο πριν ο ασθενής λάβει εξιτήριο. Ωστόσο, το ποσοστό των μη συμμορφούμενων ασθενών ήταν σχετικά υψηλό (54%).
Στη μελέτη αυτή, δεν προέκυψαν σημαντικά ευρήματα σχετικά με το υψηλό μορφωτικό επίπεδο, αλλά διαπιστώθηκε ισχυρή επίδραση στη συμμόρφωση από την ύπαρξη εργασίας έναντι της ανεργίας ή της μειωμένης απασχόλησης. Διαπιστώθηκαν ασυνέπειες όσον αφορά προβλεπτικούς δείκτες όπως η βαρύτητα συμπτωμάτων, η κατανόηση, η θετική στάση και η κοινωνική υποστήριξη. Σύμφωνα με μια Ισραηλινή μελέτη, η συμμόρφωση είναι καλύτερη όταν υπάρχει μεγαλύτερη κοινωνική υποστήριξη.
Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης κατέδειξαν ότι οι συμμετέχοντες που λάμβαναν τυπικά αντιψυχωσικά φάρμακα είχαν πολύ καλύτερη συμμόρφωση, ενώ η λήψη άτυπων αντιψυχωσικών φαρμάκων συσχετίστηκε με χειρότερη συμμόρφωση. Το αποτέλεσμα αυτό διαφέρει από τα αποτελέσματα άλλων μελετών, όπου η συμμόρφωση ήταν καλύτερη σε ασθενείς που λάμβαναν άτυπα αντιψυχωσικά φάρμακα.
Οι συγγραφείς κατέληξαν ότι ειδικά η εργασία, η λειτουργικότητα και η κοινωνική υποστήριξη θα μπορούσαν να αποτελέσουν υποσχόμενους στόχους για τη βελτίωση της συμμόρφωσης σε ασθενείς με σχιζοφρένεια ή διπολική διαταραχή.
Δημήτρης Οικονόμου Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής
website: http://www.psychiatros-neasmyrni.gr/
Η αρθρογραφία του γιατρού στο mediteam: https://mediteam.gr/category/οικονομου/
