Η λεύκη είναι μια αυτοάνοση πάθηση που προσβάλει το δέρμα. Εμφανίζεται με τη μορφή λευκών κηλίδων και πλακών με σαφή όρια στο δέρμα. Έχει μακροχρόνια και απρόβλεπτη πορεία εξέλιξης. Προσβάλει τόσο παιδιά όσο και ενήλικες. Είναι μια νόσος που επηρεάζει σημαντικά την ψυχολογία των ασθενών και συνεπώς την ποιότητα ζωής τους. Μπορεί να είναι εντοπισμένη σε μια περιοχή, διάσπαρτη σε πολλές ή ακόμη και καθολική σε όλο το σώμα.
Ο τρόπος εμφάνισης της λεύκης δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως. Υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν ξέρουμε και πολλά που ανακαλύπτουμε συνεχώς. Ωστόσο είναι σαφές πως για κάποιο λόγο τα κύτταρα άμυνας του οργανισμού επιτίθενται και καταστρέφουν τα μελανοκύτταρα του δέρματος. Τα μελανοκύτταρα είναι τα κύτταρα που παράγουν τη μελανίνη, δηλαδή την χρωστική που δίνει το χρώμα στο δέρμα μας. Η καταστροφή τους σημαίνει και τη διακοπή παραγωγής μελανίνης και την εμφάνιση λευκών περιοχών χωρίς χρώμα στο δέρμα μας.
Μια σειρά θεραπειών έχει ως τώρα βιβλιογραφική τεκμηρίωση για εφαρμογή σε περιπτώσεις λεύκης και περιλαμβάνει τα εξής:
- Τοπικά κορτικοειδή (κρέμες ή αλοιφές) στα λευκά σημάδια
- Τοπικούς αναστολείς καλσινευρίνης (κρέμες ή αλοιφές) στα λευκά σημάδια
- Φωτοθεραπεία NB-UVB σε όλο το σώμα ή τοπικά
- Φωτοχημειοθεραπεία PUVA τοπική ή σε όλο το σώμα
Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι παραπάνω θεραπευτικές μέθοδοι εμφανίζουν καλύτερα αποτελέσματα όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμούς. Συνήθως η διάρκεια των θεραπειών είναι μεγάλη (εβδομάδες ή και μήνες). Η ανταπόκριση των ασθενών στις παραπάνω μεθόδους ποικίλει. Άλλοι ασθενείς πάνε πολύ καλά ενώ άλλοι εμφανίζουν μικρή ανταπόκριση.
Είναι γεγονός πως οι υπάρχουσες θεραπείες δεν μας ικανοποιούν πολύ με την αποτελεσματικότητά τους. Είναι σαφής η επιθυμία για ύπαρξη κι άλλων όπλων στη θεραπευτική μας φαρέτρα. Ιδιαίτερα ενθαρρυντικές αναφορές συγκεντρώνει τελευταία μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται εκτός δερματολογίας, οι αναστολείς JAK.
Οι αναστολείς JAK είναι μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιείται στη ρευματολογία για την θεραπεία παθήσεων και καταστάσεων όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα και η ελκώδης κολίτιδα. Τα συγκεκριμένα φάρμακα μπλοκάρουν τους υποδοχείς JAK (JAnus Kinase) που ενεργοποιούν ένα μονοπάτι έκφρασης κυτοκινών. Οι κυτοκίνες είναι πρωτεΐνες-σήματα φλεγμονής που καθορίζουν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και την ανοσιακή απάντηση του οργανισμού. Πρόκειται για ανοσοτροποποιητικές αγωγές, δηλαδή για θεραπείες που επηρεάζουν την άμυνα του οργανισμού. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να λαμβάνονται αφού συνυπολογιστούν άλλες παράμετροι όπως η ηλικία, η γενική κατάσταση, ιστορικό λοιμώξεων, ιστορικό παλαιότερων καρκίνων.
Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχει τα τελευταία χρόνια αυξανόμενος αριθμός αναφορών μερικής ή πλήρους θεραπείας περιστατικών με λεύκη που έλαβαν αναστολείς JAK. Η ανταπόκριση εμφανίζει διαφορές από περιστατικό σε περιστατικό. Ωστόσο μια διαπίστωση από την ανασκόπηση όλων των αναφορών είναι πως οι αναστολείς JAK εμφανίζουν καλύτερα αποτελέσματα σε φωτοεκτεθειμένες περιοχές. Επίσης ο συνδυασμός φωτοθεραπείας με UVB και αναστολέων JAK υπερέχει σημαντικά της θεραπείας μόνο με UVB φωτοθεραπεία. Φαίνεται επομένως πως ο μηχανισμός δράσης των αναστολέων JAK απαιτεί κάποια ενεργοποίηση με έκθεση σε μήκος κύματος φωτός.
Η χρήση των φαρμάκων της κατηγορίας γενικά κρίνεται πολύ ασφαλής. Οι παρενέργειες είναι ήπιες όπως ευκαιριακές λοιμώξεις του αναπνευστικού, διάρροιες, πόνο στις αρθρώσεις και ακμή. Παλαιότερες αναφορές σχετικά με κίνδυνο θρομβοεμβολικής νόσου δε δείχνουν να επιβεβαιώνονται. Ωστόσο γενικά συστήνεται προσοχή στη χορήγηση σε ασθενείς με παχυσαρκία, πρόσφατα χειρουργεία, μεγάλη ηλικία, ακινησία και ύποπτο οικογενειακό ιστορικό.
Η έρευνα πάνω στο συγκεκριμένο ελπιδοφόρο πεδίο προχωράει! Αναμένονται τα αποτελέσματα κλινικών μελετών φάσης ΙΙ σχετικά με την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα τοπικής εφαρμογής αναστολέων JAK με μορφή κρέμας. Η χρήση κρέμας έχει φυσικά το μεγάλο πλεονέκτημα των σχεδόν μηδενικών παρενεργειών. Επίσης «τρέχουν» μελέτες φάσης ΙΙb για δύο νέους αναστολείς JAK σε συνδυασμό με φωτοθεραπεία σε ασθενείς με ενεργό διάχυτη λεύκη. Υπάρχουν βάσιμες ελπίδες ότι σύντομα θα δούμε πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Καζάκος Χαράλαμπος
Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος
Πηγές:
The Use of Janus Kinase Inhibitors in Vitiligo: A Review of the Literature.
Relke N, Gooderham M.J Cutan Med Surg. 2019 Mar 22
Repigmentation in vitiligo using the janus kinase inhibitor, tofacitinib, may require concomitant light exposure J Am Acad Dermatol. 2017 Oct; 77(4): 675–682.e1.
Jak-inhibitors and UV-B: Potential combined therapy for vitiligo.
Urso B.Dermatol Ther. 2017 Sep;30(5).
http://www.kazakos-derma.gr
Τα άρθρα του γιατρού στο mediteam.gr
https://mediteam.gr/category/καζακοσ-χ/
Διαδυκτιακό κανάλι:
YouTube
Ακολουθείστε τον ιατρό στα social:
