Ενώ οι περισσότερες μορφές ψυχοθεραπείας βασίζονται κυρίως στην λεκτική επικοινωνία, η θεραπεία μέσω της τέχνης χρησιμοποιεί ως βασικό εργαλείο τη δημιουργικότητα.
Πολλά άτομα που δυσκολεύονται να λεκτικοποιήσουν τις εμπειρίες τους βρίσκουν στο έργο τέχνης μια συμβολική γλώσσα η οποία γίνεται το κατώφλι ανάμεσα στον εξωτερικό και τον εσωτερικό τους κόσμο. Πολλές από τις θεραπευτικές προσεγγίσεις εντάσσουν την καλλιτεχνική δημιουργία στη μέθοδο που ακολουθούν.
Η χοροθεραπεία, η δραματοθεραπεία, η εικαστική θεραπεία και η μουσικοθεραπεία είναι κάποιες από τις μορφές των θεραπειών μέσω της τέχνης που υποστηρίζουν τη διαδικασία της προσωπικής εξέλιξης και της αυτογνωσίας.
Ενώ στην τέχνη καθεαυτή μεγάλη έμφαση δίνεται στο καλλιτεχνικό έργο, στο αποτέλεσμα δηλαδή και εκείνο το οποίο παράγεται, όσον αφορά τη θεραπευτική της διάσταση, η αξία της τέχνης έγκειται στην ίδια τη διαδικασία και τη συμβολή της ως μέσο παρά στο σκοπό.
Η καλλιτεχνική διαδικασία αναδεικνύεται ως ένας τρόπος αυτοέκφρασης και αυτοεκπλήρωσης με τον οποίο το άτομο μπορεί να μετουσιώσει την πραγματικότητά του. Βασικό χαρακτηριστικό της θεραπείας μέσω των τεχνών είναι η απουσία λεκτικής επικοινωνίας.
Αντί για μια επικοινωνία που βασίζεται σε λέξεις, το άτομο “μιλά” μέσα από το καλλιτεχνικό του αντικείμενο (ζωγραφιά, κίνηση, ρόλος κ.λπ.). Χωρίς την πίεση που ασκεί πολλές φορές η προσπάθειά να κατανοήσουμε και να βάλουμε σε λέξεις όσα μας συμβαίνουν, στην καλλιτεχνική δημιουργία το άτομο αφήνεται να εκφραστεί ελεύθερα.
Η απλότητα και ο αυθορμητισμός αποκαλύπτουν έτσι ασυνείδητες πτυχές του εαυτού οι οποίες ξεπερνούν νοητικούς περιορισμούς και προσφέρουν μια ολοκληρωμένη διάσταση της ανθρώπινης εμπειρίας. Σημαντικό ρόλο στη διαδικασία αυτή παίζει η συμμετοχή του σώματος.
Ως αποθήκη της ιστορίας και των συναισθημάτων μας, το σώμα είναι άμεσα ενεργό στην καλλιτεχνική δραστηριότητα δίνοντας έτσι πρόσβαση σε ασυνείδητες επιθυμίες, εσωτερικές συγκρούσεις, μνήμες και φαντασιώσεις. Όλα αυτά μετατρέπονται σε σύμβολα στα οποία στηρίζεται η θεραπευτική σχέση ενώ αποτελούν το βασικό υλικό της θεραπευτικής διαδικασίας.
Η δημιουργία, ως γενετήσια ικανότητα και εφαλτήριο αυτογνωσίας, επιτρέπει σε όλους/ες να απολαύσουν τα δώρα της. Οι θεραπείες μέσω τέχνης γίνονται ατομικά ή ομαδικά ενώ οι ψυχοθεραπευτές/ τριες συνδυάζουν γνώσεις από αμφοτέρους τους κλάδους της ψυχοθεραπείας και της τέχνης.
Τα τελευταία χρόνια διαδίδεται ολοένα και περισσότερο ενώ πολλές είναι οι μελέτες γύρω από τις δυνατότητες και τα οφέλη που προσφέρει.
Βιβλιογραφία Freud S., Ο Ποιητής και η Φαντασίωση, Πλέθρον, Αθήνα, 2011 Freud S, Τέχνη και ψυχανάλυση, Κοροντζή, Αθήνα, 2005 Botton A.D., Amstrong J., Η τέχνη ως θεραπεία, Πατάκης, Αθήνα, 2014 *Οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.
Αρθρογραφεί η επιστημονική ομάδα του ιατρείου ψυχικής υγείας με έδρα Αβέρωφ 48, Δάφνη 172 35 (1λ από Μετρό-Έξοδος Παπαναστασίου) της Ψυχιάτρου, Γεωργίας-Φαίδρας Βιτάλη, τ. επικεφαλής επιμελήτρια Στοκχόλμης Σουηδίας και μετεκπαιδευθείσα στο Harvard Medical School, Boston, MA.
