ΕΝΤΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΣΙΤΑ: ΟΛΑ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ!
ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΟΡΙΣΜΟΙ
Η ιατρική παρασιτολογία ασχολείται με την μελέτη των παρασίτων του ανθρώπου και των ιατρικών τους επιπτώσεων.
Παράσιτο είναι ένας ζωντανός οργανισμός που διανύει μέρος ή όλη τη διάρκεια της ζωής του επάνω ή εντός του οργανισμού του ανθρώπου και προκαλεί σε αυτόν βλάβες. Μπορεί να είναι από απλοί μικροσκοπικοί μονοκύτταροι οργανισμοί ( πρωτόζωα ) μέχρι σκώληκες μεγάλου μεγέθους που μπορεί κανείς να δει με γυμνό μάτι. Τα παθογόνα παράσιτα προκαλούν βλάβες με μηχανική, τραυματική ή τοξική δραστηριότητα με επακόλουθο την εμφάνιση ποικίλων κλινικών εκδηλώσεων.
Ξενιστής είναι ο οργανισμός ( άνθρωπος, ζώο ή αρθρόποδο ) που φιλοξενεί στην επιφάνειά του ή εντός του, μόνιμα ή προσωρινά, ένα παράσιτο.
Τροφοζωίτης: Είναι η κινητή μορφή του παρασίτου
ΕΝΤΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΣΙΤΑ
Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με τα παράσιτα του εντέρου που αποτελούν και την πιο συνηθισμένη μορφή παρασίτων στην Ελλάδα και το δυτικό κόσμο γενικότερα. Σε επόμενο άρθρο μας θα ασχοληθούμε με παράσιτα που προσβάλλουν άλλα συστήματα του ανθρώπινου σώματος
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Τα παράσιτα χαρακτηρίζονται από παγκόσμια διασπορά και αποτελούν σημαντική αιτία εντερικής λοίμωξης προσβάλλοντας όλες τις ηλικίες. Παρά τις σημαντικές βελτιώσεις που παρατηρήθηκαν τα τελευταία χρόνια στις συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπου, σημαντική αύξηση των περιπτώσεων εντερίτιδας από παράσιτα παρατηρείται σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Προκαλούν σποραδικές περιπτώσεις, αλλά και επιδημίες, κυρίως στις αναπτυσσόμενες, αλλά και στις ανεπτυγμένες χώρες. Στις ΗΠΑ από μια μεγάλη επιδημιολογική μελέτη βρέθηκε ότι τα παράσιτα ενοχοποιούνται για το 20% των περιπτώσεων διάρροιας. Ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες και γενικά σε χώρες με κακές συνθήκες διαβίωσης, τα παράσιτα αποτελούν σημαντική αιτία νοσηρότητας και καθυστέρησης της ανάπτυξης των παιδιών. Επίσης ,αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός των ασθενών με νοσήματα του ανοσοβιολογικού συστήματος, όπως οι ασθενείς με AIDS, στους οποίους τα διάφορα παράσιτα παρουσιάζουν μεγάλη συχνότητα εμφάνισης.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΕΝΤΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΣΙΤΑ
Η ανεύρεση του παθογόνου αιτίου της εντερίτιδας έχει μεγάλη σημασία για την έκβαση της νόσου, καθώς και για την κατάλληλη θεραπεία και προφύλαξη των ατόμων του άμεσου περιβάλλοντος του ασθενούς. Τα παράσιτα πρέπει να θεωρούνται πιθανή αιτία εντερικής λοίμωξης στις εξής περιπτώσεις:
- Όταν υπάρχει κνησμός στην περιπρωκτική περιοχή
- Όταν η διάρροια είναι οξεία μη φλεγμονώδης ή παρατείνεται για περισσότερο από 10 ημέρες. Η εντερική λοίμωξη από παράσιτα κατά κανόνα δεν συνοδεύεται από πυοσφαίρια στα κόπρανα.
- Όταν τα συμπτώματα της νόσου είναι ήπια με κυρίαρχο σύμπτωμα τη διάρροια, χωρίς πυρετό και έμετους και έχουν διαλείποντα χαρακτήρα
- Όταν υπάρχει εξάνθημα με κνησμό
- Όταν υπάρχει ανεξήγητη αύξηση των ηωσινόφιλων λευκοκυττάρων στη γενική αίματος.
- Σε περίπτωση επιδημίας γαστρεντερίτιδας.
- Σε περίπτωση εμφάνισης της διάρροιας μετά από πρόσφατο ταξίδι σε τροπικές χώρες με κακή υγιεινή και μη ασφαλή παροχή πόσιμου νερού.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
- Με την παρασιτολογική εξέταση κοπράνων. Αποτελεί την απλούστερη και πιο βασική μέθοδο εξέτασης, με την οποία ανιχνεύουμε τα παράσιτα (τροφοζωίτες, ωάρια, κύστεις, σκωλήκες ) με μικροσκόπιση σε δείγμα κοπράνων. Επί αρνητικού αποτελέσματος συνιστάται ο έλεγχος τουλάχιστον τριών (3) διαφορετικών δειγμάτων , διότι τα παράσιτα δεν αποβάλλονται πάντα στα κόπρανα.
- Σήμερα, είναι δυνατή η ανίχνευση αντιγόνων διαφόρων παρασίτων (π.χ αμοιβάδων, Λάμβλιας) στα κόπρανα με χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων και ανοσοενζυμική μέθοδο
- Με μοριακές μεθόδους ( PCR ).
ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ
Είναι απαραίτητο να τηρούνται σωστά όλα τα μέτρα ατομικής υγιεινής ( όπως το σωστό πλύσιμο των χεριών πριν το φαγητό, η αποφυγή κατανάλωσης νερού και τροφών αμφίβολης ποιότητας, η ατομική καθαριότητα κ.α ) και ομαδικής υγιεινής ( άτομα που εργάζονται στην προετοιμασία και διακίνηση τροφών να τηρούν σχολαστικά τις απαραίτητες συνθήκες υγιεινής, να γίνονται σωστά όλες οι φάσεις εξυγίανσης του νερού σε υδραγωγεία, πισίνες κ.τ.λ, σωστή αποκομιδή σκουπιδιών κ.α )
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Υπάρχουν διάφορα αντιπαρασιτικά φάρμακα (όπως μετρονιδαζόλη, μεβενδαζόλη κ.α), τα οποία ανάλογα με την αιτία της εντερίτιδας μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Σε κάθε περίπτωση ο θεράπων ιατρός θα χορηγήσει την κατάλληλη θεραπεία για το χρονικό διάστημα που πρέπει.
ΣΥΝΗΘΗ ΕΝΤΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΣΙΤΑ
ΠΡΩΤΟΖΩΑ: Λάμβλια ( πολύ συχνό αίτιο διάρροιας ταξιδιωτών ), Αμοιβάδα ( υπάρχουν διάφορα είδη αμοιβάδας , αλλά μόνο η Entamoeba histolytica είναι παθογόνος για τον άνθρωπο) , Κυκλόσπορα (κυρίως σε ανοσοκατασταλμένους ), Κρυπτοσπορίδια ( κυρίως σε ανοσοκατασταλμένους ) κ.α
ΣΚΩΛΗΚΕΣ: Οξύουρος ( είναι ο πιο συχνός σκώληκας στο δυτικό κόσμο και θα αναφερθούμε εκτενώς σε επόμενο άρθρο ), Ασκαρίδα, Ταινία κ.α
ΕΙΚΟΝΕΣ
Giardia lamblia ( τροφοζωίτης ) Entamoeba histolytica ( τροφοζωίτης )
Enterobius vermicularis ( Οξύουρος ) ωάρια ( δεξιά ) & ενήλικες σκώληκες ( αριστερά )
Βάιος Σπυροόπουλος MD, Msc
Ιατρός Βιοπαθολόγος
Επιστημονικά υπεύθυνος «ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΨΗΣ Α.Ε»
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Ιατρική παρασιτολογία. Νικόλαος Βακάλης
- Manual of clinical microbiology. Patrick R. Murray, Ellen Jo Baron, James H. Jorgensen, Marie Louise Landry, Michael A. Pfaller
- Microbiology : An introduction. Gerard J. Tortora, Berdell R. Funke, Cristine L. Case
Αθρογραφία γιατρού το Mediteam:
https://mediteam.gr/category/βάιος-σπυρόπουλος/
Χολέρα : η έξαρση της στο Λονδίνο το 1854 και το έργο του γιατρού John Snow
