Ιλαρά

Ιλαρά . Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση επιδημιολογικής επιτήρησης του ΚΕΕΛΠΝΟ,  μέχρι τις 12/10/2017 στην Ελλάδα είχαν καταγραφεί 250 κρούσματα ιλαράς, με μεγαλύτερη συχνότητα στη Ν.Ελλάδα. Τα περιστατικά με ιλαρά αφορούν κυρίως παιδιά από κοινότητες Ρομά, καθώς και ανεμβολίαστα ή ατελώς εμβολιασμένα άτομα από τον γενικό πληθυσμό, μεταξύ των οποίων είναι και οι επαγγελματίες υγείας. Η αύξηση του κρουσμάτων σε συνδυασμό με το αντιεμβολιαστικό κίνημα μας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.

ΑΙΤΙΑ

Η ιλαρά προκαλείται από τον ιό της ιλαράς, έναν περιβαλλόμενο από κάψα ιό, που περιέχει μονόκλωνο RNA σαν γενετικό υλικό.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ

Η ιλαρά μεταδίδεται αερογενώς με την αναπνοή, το βήχα ή το φτέρνισμα, καθώς και με επαφή   με υγρά από τη μύτη και το στόμα ενός μολυσμένου ατόμου. Είναι εξαιρετικά μεταδοτική – το 90% των ανθρώπων που δεν έχουν ανοσία και μοιράζονται τον ίδιο χώρο με ένα μολυσμένο πρόσωπο θα νοσήσουν- και μπορεί να μεταδοθεί από το άτομο που έχει εκτεθεί στη νόσο σε ένα άλλο, τέσσερις ημέρες πριν έως και τέσσερις ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος.  Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι 9-12 ημέρες (σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει ακόμα και 20 ημέρες

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η εξέλιξη των βλαβών της ιλαράς είναι παρόμοια με εκείνη της ευλογιάς και της ανεμοβλογιάς. Η λοίμωξη αρχίζει από το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα. Μετά από περίοδο επώασης 9 -12 ημερών εμφανίζονται οι κλινικές εκδηλώσεις που μοιάζουν με κοινό κρυολόγημα. Αργότερα εμφανίζεται κηλιδώδες εξάνθημα που εξαπλώνεται από το πρόσωπο στον κορμό και τα άκρα. Μέσα στη στοματική κοιλότητα παρατηρούνται οι κηλίδες του koplik, οι οποίες είναι ερυθρές κηλίδες με λευκό κέντρο που εντοπίζονται στο βλεννογόνο της παρειάς, απέναντι από τους γομφίους οδόντες. Η παρουσία των κηλίδων Koplik είναι παθογνωμονική της νόσου.

Η ιλαρά είναι εξαιρετικά επικίνδυνη νόσος, ιδιαίτερα για τα βρέφη και τους πολύ ηλικιωμένους. Συχνά επιπλέκεται από μέση ωτίτιδα ή πνευμονία, που οφείλεται είτε στον ίδιο τον ιό, είτε σε δευτερογενής βακτηριακή επιμόλυνση. Περίπου 1 στα 1000 άτομα με ιλαρά προσβάλλονται από εγκεφαλίτιδα και όσοι επιβιώνουν υφίστανται συχνά μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.  Εξαιρετικά σπάνια είναι η υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα , η οποία παρατηρείται κυρίως σε άνδρες και εμφανίζεται 1-10 χρόνια μετά την αποδρομή της ιλαράς, με σοβαρές νευρολογικές εκδηλώσεις που καταλήγουν σε θάνατο. Τέλος, 1 στις 3000 περιπτώσεις ( κυρίως βρέφη ) αποβαίνει θανατηφόρος.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η κλινική διάγνωση της ιλαράς γίνεται βάση των συμπτωμάτων. Η εργαστηριακή διάγνωση της ιλαράς μπορεί να γίνει με την επιβεβαίωση των θετικών αντισωμάτων IgM ή απομόνωση του RNA του ιού της ιλαράς από αναπνευστικά δείγματα. Για να δούμε αν το εμβόλιο μας καλύπτει ελέγχουμε τα ΙgG αντισώματα ( αν είναι θετικλα δείχνουν παλαιά λοίμωξη ή εμβολιασμό ).

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για την ιλαρά. Οι περισσότεροι ασθενείς με ελαφράς μορφής ιλαρά θα αναρρώσουν με ανάπαυση και υποστηρικτική αγωγή. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να αναζητείται ιατρική συμβουλή και ο ασθενής να παρακολουθείται για τυχόν επιπλοκές.

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ-ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ

Το εμβόλιο της ιλαράς, γνωστό ως MMR (Measles-Mumps-Rubella) ,είναι ένας συνδυασμός εμβολίου το οποίο παρέχει προστασία για τρία νοσήματα: ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά και το οποίο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Το εμβόλιο χορηγείται σε δύο δόσεις: η 1η δόση σε ηλικία 12-15 μηνών και η δεύτερη σε ηλικία 4 έως 6 ετών. Ο εμβολιασμός των παιδιών ξεκινά από τους 12 μήνες γιατί νωρίτερα δεν είναι αποτελεσματικός. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται ένας αλγόριθμος για το ποιοι χρειάζεται να εμβολιαστούν.

Σε ειδικές περιπτώσεις (έγκυες γυναίκες, άτομα με καρκίνο, άτομα με μειωμένο αμυντικό σύστημα) που δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν νοσήσει από ιλαρά και έρθουν σε επαφή με άτομο που νοσεί από ιλαρά, μπορεί να χορηγηθεί υπεράνοσος γ-σφαιρίνη για να προστατευθούν από την ιλαρά. Η γ-σφαιρίνη μπορεί να χορηγηθεί το αργότερο μέχρι και 6 μέρες από την ημέρα που το άτομο ήρθε σε επαφή με τον ασθενή και μπορεί να του εξασφαλίσει πλήρη προστασία ή σε περίπτωση που νοσήσει θα εμφανίσει ηπιότερα συμπτώματα.

Βάιος Σπυρόπουλος MD, Msc

Ιατρός Βιοπαθολόγος
στα κέντρα Βενιζέλειο και Ιατρική Επίβλεψη