Γιατρέ μου μπορείς να μου πεις γιατί έχω δυσκοιλιότητα; γιατί ταλαιπωρούμαι καθημερινά; Και γιατί δε μπορώ να βρω μια λύση χωρίς φάρμακα;
Αυτή την ερώτηση την ακούμε πολύ συχνά.
Άντε τώρα να βρεις την κατάλληλη απάντηση στον καθένα. Γιατί δεν είναι όλοι το ίδιο. Μην ακούτε τη γειτόνισσα ούτε τον καθένα τι έχει και τι κάνει. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός σαν σώμα και ψυχή. Και επειδή το πεπτικό μας μόνο απλό δεν είναι όσον αφορά και τη νεύρωση, αλλά και τη λειτουργία του θα κάνω μια προσπάθεια να σας εξηγήσω γιατί μπορεί κάποιος να ταλαιπωρείται από δυσκοιλιότητα.
Είναι σημαντικό να ορίσουμε τι σημαίνει δυσκοιλιότητα.
Πολύς κόσμος πιστεύει λανθασμένα πως εάν δεν πηγαίνει καθημερινά στην τουαλέτα πάσχει από δυσκοιλιότητα. Τον όρο δυσκοιλιότητα όμως πρέπει να τον χρησιμοποιούμε όταν έχουμε λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα, όταν δυσκολευόμαστε έντονα κατά την αφόδευση, όταν νιώθουμε πως δεν αδειάζουμε τελείως, όταν έχουμε σκληρά κόπρανα ή κόπρανα «κατσίκας» ή όταν χρησιμοποιούμε κλύσματα ή και δάχτυλα προκειμένου να αδειάσει το έντερο. Σχεδόν όλοι, σε κάποια φάση της ζωής τους, θα εμφανίσουμε περιστασιακά δυσκοιλιότητα χωρίς να παραμένει σε χρόνια βάση.
Αρχικά πρέπει να δούμε τι είναι το έντερο και τη δουλειά κάνει.
Το παχύ έντερο είναι το τελευταίο τμήμα του πεπτικού συστήματος. Ξεκινάει από το τέλος του λεπτού εντέρου και καταλήγει στον πρωκτό. Για να καταλάβουμε πως είναι ας φανταστούμε έναν μαλακό άδειο σωλήνα ο οποίος είναι μαζεμένος μέσα στην κοιλιά μας. Η δουλειά του είναι να απορροφάει νερό και κάποιες ουσίες από το περιεχόμενο του. Όταν μπαίνει το εντερικό περιεχόμενο στο παχύ έντερο είναι υδαρές, δηλαδή σαν ζουμί. Για να προχωρήσει το περιεχόμενο μέσα στο σωλήνα γίνονται κάποιες κινήσεις που λέγονται περισταλτικές. Στο παχύ έντερο απορροφάται νερό, με αποτέλεσμα να σφίγγει το περιεχόμενο και να σχηματίζονται τα κόπρανα.
Θα προσπαθήσω να προσεγγίσω το θέμα της δυσκοιλιότητας από άποψη οργανική, λειτουργική αλλά και ψυχολογική.
Όταν υπάρχει οργανικό πρόβλημα σημαίνει πως υπάρχει βλάβη στο έντερο που εμποδίζει την προώθηση των κοπράνων και την αποβολή τους. Για να το καταλάβουμε αυτό, πρέπει να φανταστούμε το σωλήνα που προανέφερα. Για να προχωρήσει κάτι μέσα του πρέπει να μην υπάρχει εμπόδιο. Έτσι λοιπόν όταν στο έντερο υπάρχει εμπόδιο, όπως μια σοβαρή στένωση, ή απόφραξη το έντερο δεν μπορεί να λειτουργήσει κανονικά.
Παράδειγμα τέτοιου προβλήματος είναι όταν υπάρχει σοβαρή φλεγμονή, όπως φλεγμονή από εκκολπώματα, βλάβες από ακτινοβολίες, όταν υπάρχει πολύ μεγάλος πολύποδας ή καρκίνος, όταν έχουν σφηνώσει κοπρόλιθοι κοντά στην πρωκτό και δε βγαίνουν τότε υπάρχει σοβαρή δυσκοιλιότητα. Αν πάλι φανταστούμε το μαλακό σωλήνα να έχει κολλήσει κάπου και να μη μπορεί να κινηθεί σωστά, τότε πάλι υπάρχει δυσκοιλιότητα. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχουν συμφύσεις στην κοιλιά .
Για να καταλάβουμε τι είναι οι συμφύσεις, μπορούμε να φανταστούμε πως το έντερο είναι κολλημένο με άλλα τμήματα του εντέρου ή με άλλα όργανα της κοιλιάς.
Αυτό παρατηρείται μετά από οποιοδήποτε χειρουργείο της κοιλιάς (να μη ξεχνάμε πως οι καισαρικές είναι και αυτές χειρουργεία) αλλά και ενδοκοιλιακές φλεγμονές. Σε αυτή την περίπτωση το έντερο δεν μπορεί να κινηθεί σωστά και να αποβληθούν τα κόπρανα φυσιολογικά. Επιπλέον όταν το έντερο πιέζεται από εξωτερικό αίτιο όπως από το μωρό στην εγκυμοσύνη, έχουμε δυσκοιλιότητα.
Στην πλειονότητα των χρόνιων περιπτώσεων δεν υπάρχει σοβαρή υποκείμενη αιτία και η δυσκοιλιότητα είναι ιδιοπαθής δηλαδή δεν έχει παθολογία. Συχνότερα ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα αναφέρουν οι γυναίκες, τα άτομα άνω των 45 ετών, οι υπέρβαροι αλλά και οι λιποβαρείς. Συνδέεται έντονα με τον τρόπο ζωής, ιδίως αν υπάρχει στρες, καθιστική ζωή, έλλειψη άσκησης, συχνά ταξίδια και αλλαγή περιβάλλοντος αλλά και με λήψη διατροφής φτωχή σε φυτικές ίνες. Αυτή είναι η λειτουργική δυσκοιλιότητα. Σε αυτή την περίπτωση το έντερο κινείται πιο αργά από το φυσιολογικό.
Έτσι τα κόπρανα παραμένουν περισσότερο χρόνο στο έντερο, αφυδατώνονται περισσότερο, σκληραίνουν και κινούνται ακόμη πιο δύσκολα. Αυτό παρατηρείται στο ευερέθιστο εντερο αλλά και σε διάφορες παθήσεις όπως ενδοκρινολογικές (διαβήτης, υποθυρεοειδισμός), νευρολογικές (Parkinson, τραυματισμούς νωτιαίου μυελού) σε συστηματικές παθήσεις (λύκος, αμυλοείδωση) . Μπορεί να προκληθεί επίσης και από τη λήψη ορισμένων φαρμάκων. Πολλοί άνθρωποι μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκοιλιότητα που σχετίζεται με κατάχρηση καθαρτικών, διότι το έντερο «τεμπελιάζει» και μετά δε λειτουργεί χωρίς φάρμακα. Επίσης οι ορμονικές μεταβολές της εγκυμοσύνης προκαλούν δυσκοιλιότητα.
Ένα πράγμα που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως το πεπτικό μας σύστημα εκφράζει έντονα το συναίσθημά μας. Όλα μας τα συναισθήματα μπορούν να εκφραστούν μέσα από συμπτώματα και συχνότερα αυτά εμφανίζονται στην κοιλιά μας. Πόσες φορές από μετά από έντονο στρες έχουμε πονόκοιλο, διάρροιες , φούσκωμα, πρήξιμο. Έτσι υπάρχουν πολλοί ψυχολογικοί παράγοντες που συνδέονται με τη δυσκοιλιότητα. Όπως λοιπόν το έντερο όταν δεν αποβάλλει σωστά το περιεχόμενό του εμφανίζει δυσκοιλιότητα , έτσι λοιπόν οι δυσκοίλιοι άνθρωποι είναι συχνά αυτοί που δεν αποβάλλουν εύκολα αρνητικά συναισθήματα που έχουν μέσα τους. Αν ψάξουμε καλά μέσα μας ίσως και να βρούμε ποια είναι η ψυχική αιτία της δυσκοιλιότητας.
Πρακτικά τι μπορούμε να κάνουμε;
Αναλόγως την ηλικία και τα συνοδά συμπτώματα ενδέχεται να χρειαστεί έλεγχος με κολονοσκόπηση για τον αποκλεισμό σοβαρών παθήσεων που θα βάλουν σε κίνδυνο τη ζωή. Αν δεν υπάρχει πρόβλημα οι αλλαγές που πρέπει να κάνουμε αφορούν αρχικά τη διατροφή και την κίνηση μας. Η δυσκοιλιότητα αντιμετωπίζεται με δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες, λήψη αρκετής ποσότητας υγρών και σωματική άσκηση. Όμως τα μέτρα αυτά σπάνια είναι αρκετά για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και συχνά καταφεύγουμε σε φαρμακευτικά σκευάσματα. Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων, τα περισσότερα είναι ασφαλή σε μακροχρόνια χορήγηση.
Να μη ξεχνάμε πως:
– Όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωής τους θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα δυσκοιλιότητας
– Οι συχνότερες αιτίες δυσκοιλιότητας είναι η δίαιτα που είναι φτωχή σε ίνες και η έλλειψη σωματικής άσκησης
– Η λήψη σωστού ιατρικού ιστορικού και η φυσική εξέταση είναι απαραίτητη για τη σωστή αντιμετώπιση.
-Αναλόγως την ηλικία και τα συνοδά συμπτώματα ενδέχεται να χρειαστεί έλεγχος
-Είναι πολύ σημαντική η ψυχική ηρεμία προκειμένου το έντερο να μπορεί να λειτουργεί σωστά.
Βασιλική Αρβανίτη – Γαστρεντερολόγος Ηπατολόγος
Τα άρθρα της γιατρού στο mediteam
https://mediteam.gr/category/αρβανιτη-βασιλικη/
Facebook:>> https://www.facebook.com/vasilikiarvaniti/
