Μελάνωμα. Ένα παραμύθι με άσπρα πρόβατα, μαύρα πρόβατα κι ένα κακό λύκο : «Φανταστείτε όλες τις ελιές που έχουμε στο σώμα μας σαν ένα κοπάδι πρόβατα. Οι περισσότερες μοιάζουν πάρα πολύ μεταξύ τους και αν ήταν πρόβατα θα τα ονομάζαμε άσπρα πρόβατα. Που και που ανάμεσα στο κοπάδι υπάρχουν κάποια πρόβατα που ξεχωρίζουν από τα άλλα. Τα ονομάζουμε μαύρα πρόβατα. Το πρόβλημα δεν είναι στα μαύρα πρόβατα αλλά στον κακό λύκο Ο κακός λύκος πολλές φορές τρυπώνει ανάμεσα στο κοπάδι. Άλλες φορές τον καταλαβαίνουμε αμέσως και φωνάζουμε «λύκος, λύκος!» όπως στο μύθο του Αισώπου. Μερικές φορές όμως ο λύκος συμπεριφέρεται πονηρά. Τρυπώνει μέσα στο κοπάδι φορώντας μια προβιά μαύρου προβάτου και λουφάζει για μεγάλο χρονικό διάστημα παριστάνοντας το μαύρο πρόβατο-όμως δεν είναι. Βέβαια ανήσυχος όπως είναι κάνει ζωηρά τινάγματα κάτω από την κάλυψή του σε αντίθεση με τις ήρεμες κινήσεις των άλλων προβάτων-πρέπει όμως να μπορέσει να τα δει κάποιος…Όταν έρθει η ώρα βέβαια πετάει την προβιά του μαύρου προβάτου και μας αποκαλύπτει τον πραγματικό του εαυτό…
Τί μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για να μπορέσουμε να βρούμε τον κακό λύκο μέσα στο κοπάδι; Κάποιος θα μπορούσε να προτείνει να βγάλουμε όλα τα μαύρα πρόβατα από το κοπάδι. Βγάζοντας ένα ή δυο μαύρα πρόβατα από το κοπάδι ο κόπος δεν είναι μεγάλος. Εάν όμως τα μαύρα πρόβατα είναι πολλά υπάρχει πρόβλημα…Ο μόνος τρόπος να ξεχωρίσουμε τον κακό λύκο είναι να παρατηρήσουμε προσεκτικά για να δούμε τα ανήσυχα τινάγματα κάτω από την προβιά του μαύρου πρόβατου. Έτσι μπορούμε να τον αντιληφθούμε…»
Την παραβολή αυτή χρησιμοποιώ για να εξηγήσω στους ασθενείς μου με απλά λόγια τη φύση και την εξέλιξη της πορείας του μελανώματος αλλά και την αξία της πρόληψης. Στο παραμύθι τα «άσπρα πρόβατα» είναι οι κοινοί σπίλοι, οι ελιές που έχουμε στο σώμα μας. Τα «μαύρα πρόβατα» είναι οι άτυποι ή δυσπλαστικοί σπίλοι που διαφέρουν από τις κοινές ελιές στο σώμα. Οι άτυποι σπίλοι είναι αθώοι σχηματισμοί παρά τη διαφορετικότητά τους. Ο «κακός λύκος» είναι φυσικά το μελάνωμα….
Το μελάνωμα είναι ένας πολύ δύσκολος στην αντιμετώπιση δερματικός καρκίνος. Προσβάλει τόσο άνδρες όσο και γυναίκες κυρίως κατά την ενήλικο ζωή.
Η εικόνα του συνήθως είναι αυτή μιας πολύ άτυπης σκουρόχρωμης βλάβης που όσο παραμένει και μεγαλώνει δίνει μεταστάσεις σε επιχώριους λεμφαδένες και άλλα όργανα. Μπορεί να εμφανιστεί και εξελιχθεί ταχέως ωστόσο στις περισσότερες των περιπτώσεων υφίσταται για μεγάλο χρονικό διάστημα στο δέρμα με την εικόνα ενός άτυπου σπίλου (ενός «μαύρου πρόβατου»).
Η ουσία της πρόληψης στο μελάνωμα είναι στο γεγονός ότι αν εντοπίσουμε τον «κακό λύκο» (μελάνωμα) στο στάδιο που παριστάνει το «μαύρο πρόβατο» το ποσοστό ίασης φτάνει το 100% και μάλιστα με απλή χειρουργική εκτομή! Αυτό είναι πολύ σημαντικό για έναν καρκίνο που στα πιο προχωρημένα στάδια του συνοδεύεται από υψηλά ποσοστά θνησιμότητας!
Τα κυριότερα μέσα έγκαιρου εντοπισμού του μελανώματος είναι η δερματοσκόπηση και η χαρτογράφηση σπίλων. Η δερματοσκόπηση είναι η βασική μέθοδος εξέτασης όλων των σπίλων με ειδικό μεγεθυντικό φακό υπό συγκεκριμένο φως. Η χαρτογράφηση είναι μια μέθοδος ψηφιακής φωτογράφισης κάθε ελιάς που έχουμε κι η αποτύπωση επακριβώς της θέσης της στο σώμα μας. Έτσι μπορούμε να ελέγχουμε σε επόμενες εξετάσεις τυχόν αλλαγές σε χρώμα, σχήμα, μέγεθος σε βάθος χρόνου.
Φυσικά τόσο η δερματοσκόπηση όσο και η χαρτογράφηση είναι εργαλεία επιλογής των προς αφαίρεση σπίλων. Μόνο η ιστολογική εξέταση της ελιάς που αφαιρέθηκε μπορεί να δώσει ακριβές αποτέλεσμα σχετικά με το αν είναι αθώα ή όχι. Δηλαδή μόνο ο παθολογοανατόμος θα μας πει εάν είναι απλά ένα «μαύρο πρόβατο» ή ένας «κακός λύκος».
Ακολουθούν μερικά παραδείγματα για να γίνει κατανοητός ο τρόπος που προσεγγίζουμε την εξέταση των σπίλων.
Παράδειγμα 1ο: Ασθενής με λίγα άσπρα πρόβατα. Όλες οι ελιές μοιάζουν μεταξύ τους. Εξαιρετικά δύσκολο να κρύβεται εκεί «κακός λύκος». Με απλή δερματοσκόπηση ελέγχουμε τους σπίλους ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Παράδειγμα 2ο: Ασθενής με πολλά «άσπρα πρόβατα» και 1-2 «μαύρα πρόβατα». Η παρακολούθηση είναι πάλι σχετικά εύκολη. Εάν έχουμε έναν ή δύο άτυπους σπίλους μπορούμε να τους παρακολουθούμε τακτικά ή ακόμη καλύτερα να τους αφαιρέσουμε προκειμένου να ελεγχθούν. Το πιθανό κέρδος (εντοπισμός του «κακού λύκου»/μελανώματος ) σε σχέση με την ταλαιπωρία μιας αφαίρεσης 1-2 «μαύρων προβάτων» από το κοπάδι είναι πολύ μεγάλο.
Παράδειγμα 3ο: Ασθενής με πολλά «μαύρα πρόβατα». Εδώ τα πράγματα αλλάζουν καθώς έχουμε πολλές άτυπες ελιές. Η χειρουργική αφαίρεση όλων των βλαβών δεν είναι καλή λύση. Μπορεί να έχει παραμορφωτικά αποτελέσματα (υπερτροφικές ουλές, σημάδια) ενώ δεν αποκλείει την εμφάνιση μελανώματος σε μεταγενέστερο χρόνο. Η παρακολούθηση πολλών «μαύρων προβάτων» σε βάθος χρόνου με απλή δερματοσκόπηση είναι δύσκολη. Όπως είπαμε τα «μαύρα πρόβατα» συνήθως δεν αλλάζουν αλλά ο «κακός λύκος» που παριστάνει το «μαύρο πρόβατο» τινάζεται κι αλλάζει. Η χαρτογράφηση σπίλων επομένως είναι ο μόνος τρόπος να εντοπίσουμε τον ανήσυχο «κακό λύκο» σε ένα μεγάλο κοπάδι με πολλά «μαύρα πρόβατα».
Βέβαια στις παραπάνω περιπτώσεις πρέπει λαμβάνονται πάντοτε υπόψη κι άλλα δεδομένα όπως η ύπαρξη άλλων παραγόντων κινδύνου. Τέτοιοι είναι το οικογενειακό ιστορικό, το ανοιχτόχρωμο δέρμα, τα ηλιακά εγκαύματα στην παιδική ηλικία, η αλόγιστη έκθεση σε καμπίνες σολάριουμ κ.τ.λ. Ωστόσο η γενική στρατηγική είναι πάντα ο έγκαιρος (και σωτήριος…) εντοπισμός του «κακού λύκου» που κρύβεται μέσα στο κοπάδι.
Καζάκος Χαράλαμπος
Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος
http://www.kazakos-derma.gr
Τα άρθρα του γιατρού στο mediteam.gr
https://mediteam.gr/category/καζακοσ-χ/
Διαδυκτιακό κανάλι:
YouTube
Ακολουθείστε τον ιατρό στα social:
