Γράφει :Νικόλαος Καραγιώργος ,Αγγειοχειρουργός Christie Clinic Vein and VascularChampaign, Illinois, USA
Καταρχάς θα ήθελα να χαιρετήσω από την άλλη άκρη του Ατλαντικού αυτήν την προσπάθεια μιας παρέας γιατρών, που γνωριζόμαστε μερικές δεκαετίες.
Από τα πρώτα μας βήματα στην Ιατρική, τότε που όλα φάνταζαν πολύπλοκα και ακατόρθωτα.
Μετά από 20 χρόνια ενασχόλησης, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μέσα από αυτό το blog μια απλή εξήγηση συχνών ιατρικών προβλημάτων.
Στόχος μας είναι η ενημέρωση, όχι η καθοδήγηση. Τα όσα γράφουμε εδώ δεν αντικαθιστούν την επίσκεψη στο θεράποντα ιατρό, την κλινική εξέταση, το ιστορικό.
Παρέχουν όμως έγκυρες πληροφορίες για διάφορα ιατρικά προβλήματα, σε απλή γλώσσα, ώστε ο ασθένης να κατανοήσει το πρόβλημα του και ελπίζουμε να βοηθήσουμε στο να ακολουθήσει πιο πιστά τις συμβουλές του θεράποντα ιατρού του.
Από όταν όλες οι γνωστές και φίλες έμαθαν ότι θα ασχοληθώ με την Αγγειοχειρουργική η πρόταση ήταν ” Μπράβο ρε Νικόλα, να μας φτιάξεις και τους κιρσούς”…
Πάμε λοιπόν: Οίδημα κάτω άκρων και χρόνια φλεβική ανεπάρκεια (κιρσοί)
Το οίδημα κάτω άκρων είναι ένα συχνό πρόβλημα που τις περισσότερες φορές έχει παραπάνω από μια αιτίες. Μερικές από αυτές είναι: η καρδιακή ανεπάρκεια, η κατακράτηση υγρών, φάρμακα, φλεγμονή, λεμφοίδημα και από αγγειοχειρουργικής απόψεως η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια. Η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια μπορεί να είναι είτε επιπολής ή εν τω βάθει.
Οι εν τω βάθει φλέβες συλλέγουν το αίμα από τους μύες και το επιστρέφουν στην καρδιά. Οι επιπολής από το δέρμα και “αδειάζουν” στις εν τω βάθει, στο ύψος της βουβωνικής χώρας. Εκεί γίνεται η ένωση της επιπολής μείζονος σαφηνούς φλέβας με την μηριαία φλέβα, που ανήκει στο εν τω βάθει σύστημα. Η ένωση αυτή ονομάζεται σαφηνομηριαία συμβολή.
Για την ομαλή λειτουργία της υπάρχει μια βαλβίδα, που επιτρέπει το αίμα να κινείται μόνο από το επιπολής στο εν τω βάθει σύστημα και από εκεί στην καρδιά. Η ομαλή λειτουργία αυτής της βαλβίδας είναι το κλειδί στην κατανόηση των συμπτωμάτων και την αντιμετώπιση της επιπολής φλεβικής ανεπάρκειας.
Στην εικόνα βλέπουμε την ένωση του επιπολής και εν τω βάθει συστήματος στην σαφηνομηριαία συμβολή, με την βαλβίδα.
Τα βέλη δείχνουν την ομαλή πορεία του αίματος από την περιφέρεια (πόδια) στην καρδιά. Η εν τω βάθει φλεβική ανεπάρκεια είναι συνήθως το αποτέλεσμα θρόμβων στο εν τω βάθει σύστημα. Η επιπολής φλεβική ανεπάρκεια είναι το αποτέλεσμα μη ομαλής λειτουργίας της σαφηνομηριαίας βαλβίδας. Έτσι λοιπόν όταν η βαλβίδα δεν λειτουργεί, το αίμα λιμνάζει στα κάτω άκρα. Σαν αποτέλεσμα οι φλέβες που συνδέονται με το επιπολής σύστημα γεμίζουν με αίμα και παίρνουν μια ελικοειδή μορφή συνήθως, είναι οι γνωστοί κιρσοί. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς θεωρούν τους κιρσούς το πιο σημαντικό πρόβλημα της φλεβικής ανεπάρκειας, κυρίως για αισθητικούς λόγους, στην ουσία δεν είναι και τόσο επικίνδυνοι, από καθαρά ιατρικής απόψεως.
Άλλες σοβαρότερες εκδηλώσεις της φλεβικής ανεπάρκειας αποτελούν τα έλκη, η χρόνια δερματίτιδα και λιποδερματοσκλήρυνση, η επιπολής θρομβοφλεβίτιδα και η αιμορραγία από τυχόν τραύμα των διατεταμένων φλεβών. Τα έλκη φλεβικής ανεπάρκειας συνήθως εμφανίζονται στην έσω επιφάνεια του κάτω άκρου. Η θεραπεία τους στην οξεία φάση είναι ελαστική επίδεση και παρακολούθηση της πληγής για σωστή επούλωση από εξειδικευμένο προσωπικό. Η χρόνια δερματίτιδα δίνει στα κάτω άκρα ένα καφέ σκούρο χρώμα, αυτό οφείλεται στην έξοδο της αιμοσφαιρίνης (πρωτεΐνη που μεταφέρει οξυγόνο στο αίμα) από τα αγγεία στους γύρω ιστούς. Εκεί οξειδώνεται και μετατρέπεται σε αιμοσιδηρίνη που το χρώμα της είναι καφέ. Επιπολής θρομβοφλεβίτιδα αναπτύσσεται όταν γύρω από τον κιρσό υπάρχει ευαισθησία, ερύθημα και αυξημένη θερμότητα.
Η θεραπεία είναι αντιφλεγμονώδη και ζεστά επιθέματα. Η αντιμετώπιση της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας περιλαμβάνει συντηρητικές και επεμβατικές μεθόδους. Συνήθως συντηρητικές μέθοδοι για τρεις μήνες δοκιμάζονται, προτού προβούμε σε επεμβατικές. Εξαίρεση αποτελούν ασθενείς με έλκη, εκτεταμένη δερματίτιδα, ιστορικό επί πολλής θρομβοφλεβίτιδας ή αιμορραγίας.
Σε αντίθεση ασθενείς που τα συμπτώματά τους περιλαμβάνουν οίδημα, ήπιο πόνο και αίσθημα βάρους στο κάτω άκρο, ευαισθησία και πρήξιμο γύρω από την περιοχή των κιρσών, καλό θα είναι να δοκιμάζουν συντηρητική θεραπεία με ελαστικές κάλτσες, σήκωμα ποδιών πάνω από το επίπεδο της καρδιάς κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας, αποφυγή παρατεταμένης ορθοστασίας, περπάτημα, ελάττωση σωματικού βάρους. Συνοπτικά οτιδήποτε βοηθά στην επιστροφή του αίματος στην καρδιά και εμποδίζει την λίμναση του αίματος στα κάτω άκρα. Αν αυτά τα μέσα δεν αποδώσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, τότε συζητάμε με τον ασθενή τις διαθέσιμες χειρουργικές μεθόδους.
Διακρίνουμε 2 κατηγορίες, τις ελάχιστα επεμβατικές ή ενδαγγειακές και τις ανοιχτές χειρουργικές. Ο στόχος αυτών των μεθόδων είναι να εμποδίσουν την παλινδρόμηση του αίματος στο επιπολής φλεβικό σύστημα και την λίμνανση του αίματος στα κάτω άκρα. Με τις ενδαγγειακές ( lazer ή radiofrequency ablation) δημιουργείται θερμότητα μέσα στη φλέβα με αποτέλεσμα να θρομβώνεται, να βουλώνει και να μην επιτρέπει στο αίμα να λιμνάζει στα κάτω άκρα. Στην ανοικτή χειρουργική σαφηνεκτομή η επιπολής φλέβα κόβεται από το σύστημα και απολινώνεται, δένεται με ράμμα, πάλι για μην μπορεί το αίμα να παλινδρομεί.Όπως και κάθε επέμβαση, όσο απλή και αν είναι, περιλαμβάνει πιθανές επιπλοκές.
Όπως η εν τω βάθει θρομβοφλεβίτιδα, η οποία πρέπει να διαγνωστεί εγκαίρως και να θεραπευτεί με αντιπηκτική αγωγή. Επανεμφάνιση συμπτωμάτων λόγω επανασηρραγγοποίησης των φλεβών η μεγέθυνση άλλων φλεβικών κλάδων, πιο απλά το αίμα βρίσκει τρόπο να λιμνάσει στα κάτω άκρα. Αιμάτωμα, μελάνιασμα, ήπιο πόνο, φλεγμονή τα οποία βελτίωνονται συνήθως μια- δύο βδομαδες μετά την επέμβαση. Η αναρρώση είναι ταχύτερη μετά απο ενδαγγειακές επεμβάσεις σε σχέση με ανοιχτές μεθόδου. Εκτεταμένη συζήτηση με το θεραπών ιατρό πριν την επέμβαση, βοηθάει τον ασθένη να διαλέξει τον τύπο επέμβασης που του ταιριάζει.
- Παρακάτω θα παρουσιάσω μερικά από τα πιο κοινά ερωτήματα που έχουν οι ασθενείς μου με χρόνια φλεβική ανεπάρκεια.: Κινδυνεύω να αποκτήσω θρόμβο από τον κιρσό και μετά να πάει στους πνεύμονες μου;Οι θρόμβοι στους κιρσούς είναι επιπολής θρομβοφλεβίτιδες και θεραπεύονται με αναλγητικά και θερμές κομπρέσες. Η πιθανότητα για θρόμβο στα πνευμόνια είναι πολυ μικρή. Εξαίρεση αποτελούν οι φλεβίτιδες κοντά στη βουβωνική χώρα, οπού το επιπολής σύστημα συναντά το εν τω βάθει.
- Αυτη η φλέβα πετάγεται, φουσκώνει και με ενοχλεί, γιατί πρέπει να κάνω όλα αυτά τα τεστ, γιατί δεν μου κάνετε μια ένεση να φύγει;Οι κιρσοί, οι ευρυαγγείες είναι το απότελεσμα, όχι η αιτία του προβλήματος. Αρχικά με έναν υπέρηχο πρέπει να πιστοποιήσουμε οτι υπάρχει πρόβλημα στην βαλβίδα της σαφηνομηριαίας συμβολής. Μετά να εμποδίσουμε το αίμα είτε επεμβατικά ή συντηρητικά να λιμνάσει στα κάτω άκρα. Σιγά- σιγά πολλές από τις μικρές φλέβες θα εξαφανιστούν, ή θα υποχωρήσουν αισθητά. Αυτές που εμμένουν 3-4 βδομάδες μετά την επέμβαση μπορούν να αντιμετωπιστούν με ενέσεις, σκληροθεραπείες, η φλεβεκτομής μέσω μικρών τομών.
- Είναι απαραίτητο να χειρουργήσω τις φλέβες μου; Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου; Ασφαλώς και όχι. Οι μοναδικοί ασθενείς που επιμένω να λάβουν κάποιο είδος χειρουργικής θεραπείας, συνήθως ενδαγγειακής λόγω ταχύτερης ανάρρωσης είναι αυτοί με έλκη, αλλοιώσεις δέρματος, αιμορραγία και επιπολής,θρομβοφλεβίτιδας.
Οι υπόλοιποι, αν ακολουθήσουν τη συντηρητική αντιμετώπιση με άσκηση, ελαστικές κάλτσες, ελάττωση σωματικού βάρους, αποφυγή ορθοστασίας και παρατεταμένης καθιστικής θέσης, θα δουν σημαντική βελτίωση στα συμπτώματα τους. Το ερώτημα μετά έγκειται στο πόσο τα συμπτώματα τους (οίδημα, βάρος στα πόδια, ήπιος πόνος) επηρεάζουν την καθημερινότητα τους, την ποιότητα ζωής τους σε γενικές γραμμές.
Νικόλαος Καραγιώργος
Αγγειοχειρουργός
Christie Clinic Vein and VascularChampaign,
Illinois, USA
