Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στην έγκυρη επιθεώρηση JAMA προσπάθησε να δώσει απάντηση στο ερώτημα εάν η χρήση τοπικών κορτικοστεροειδών για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως αυτές που βλέπουμε στην χρήση συστηματικών κορτικοστεροειδών.
Σε μία μεγάλη πολυετή μελέτη παρακολούθησης χρηστών ισχυρών και πολύ ισχυρών τοπικών κορτικοστεροειδών διερευνήθηκε συσχέτιση της χρήσης αυτών των φαρμάκων με αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης και μείζονων οστεοπορωτικών καταγμάτων (magor osteoporotic fractures, MOF).
Πρόκειται για μία πανεθνική μελέτη που συμπεριέλαβε 723251 Δανούς ενήλικες ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ισχυρά και πολύ ισχυρά τοπικά κορτικοστεροειδή για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα από 1/1/2003 έως 31/12/2017. Τα δεδομένα προήλθαν από τις Δανέζικες εθνικές βάσεις δεδομένων.
Οι δόσεις των διαφόρων τοπικών κορτικοστεροειδών μετατράπηκαν σε ισόποσες δόσεις φουροϊκής μομεταζόνης 1 mg/g. Οι ασθενείς θεωρήθηκαν ότι έχουν επηρεαστεί έχοντας κάνει χρήση συνολικής δόσεις τοπικών κορτικοστεροειδών ισοδύναμης τουλάχιστον με 500 g μομεταζόνης. Κατά την μελέτη ελήφθησαν υπόψη παράγοντες όπως ηλικία, φύλο, κοινωνικό και οικονομικό status η λήψη άλλων φαρμάκων και η ύπαρξη συννοσηροτήτων.
Ο μέσος όρος ηλικίας και τους άντρες και τις γυναίκες ήταν τα 52,8 έτη. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την ύπαρξή άμεσης συσχέτισης τύπου αιτίου-αποτελέσματος. Η αύξηση του κινδύνου οστεοπόρωσης και MOF φάνηκε ότι ήταν ευθέως ανάλογη της συνολικής δόσης των τοπικών κορτικοστεροειδών.
Για λήψη αθροιστικής δόσης από 500 ως 999 g μομεταζόνης ο κίνδυνος για MOF βρέθηκε στο 1,01%. Για δόσεις μεταξύ 100 και 1999g ο κίνδυνος αυξάνεται στο 1,05%, μεταξύ 2000 και 9999 σε 1,27%. Ο κίνδυνος ανέρχεται στο 1,27% για δόσεις άνω των 10000g. Ο μέσος συνολικός κίνδυνος για οστεοπόρωση ανέχεται στα 4,3% και για MOF στα 2,7% , για αθροιστικές δόσεις μεταξύ 500 και 10000gr.
Εδώ βέβαια πρέπει να σχολιαστεί το γεγονός ότι 500gr αθροιστικής δόσης ενός εμπορικού σκευάσματος μομεταζόνης με συγκέντρωση δραστικής ουσίας σε έκδοχο της τάξης των 1mg/g σημαίνει ότι η ελάχιστη αθροιστική δόση των 500g αντιστοιχεί σε συνολική αθροιστική 500kgr εμπορικού σκευάσματος. Μιλάμε ουσιαστικά για πολύ μεγάλες ποσότητες που εφαρμόζονται επί πολλά έτη σε μεγάλες επιφάνειες σώματος.
Τί σημαίνουν τα αποτελέσματα της μεγάλης αυτής έρευνας στην καθ’ημέρα πράξη; Σημαίνουν ότι φυσικά η χορήγηση τοπικών σκευασμάτων κορτικοστεροειδών είναι ασφαλέστατη για θεραπευτικά σχήματα ορισμένου χρόνου.
Ωστόσο η μακρά χρήση τους ειδικά χωρίς τη σύσταση δερματολόγου ενέχει κίνδυνο οστεοπόρωσης και οστεοπορωτικών καταγμάτων. Είναι δηλαδή απαραίτητη η καθοδήγηση από ειδικό δερματολόγο σε περίπτωση που απαιτείται μακρά αγωγή με τοπικά κορτικοειδή, καθώς και η αντικατάστασή τους με άλλες θεραπείες ισοδύναμης αποτελεσματικότητας όταν αυτό είναι δυνατό.
Πηγή: Association of Potent and Very Potent Topical Corticosteroids and the Risk of Osteoporosis and Major Osteoporotic Fractures. By Alexander Egeberg et al. JAMA Dermatol. Jan20,2021 doi:10.1001/jamadermatol.2020.4968
Καζάκος Χαράλαμπος
δερματολόγος-αφροδισιολόγος
http://www.kazakos-derma.gr
Τα άρθρα του γιατρού στο mediteam.gr
https://mediteam.gr/category/καζακοσ-χ/
Διαδυκτιακό κανάλι:
YouTube
