‘’Συναισθήματα και νευροπλαστικότητα’’
Τα συναισθήματα αφορούν μια σύνθετη εμπειρία του υποκειμένου που συνδυάζει τη νοητική κατάσταση, τη ψυχοσωματική έκφραση και τις βιολογικές αντιδράσεις του σώματος επιδρώντας καταλυτικά στην επιβίωση.
Όλα τα συναισθήματα είναι ουσιαστικά προτροπές για δράση, στιγμιαία σχέδια για την αντιμετώπιση της ζωής που η εξέλιξη έχει σταλάξει μέσα μας. Η ίδια η ρίζα της λέξης συναίσθημα, emotion – motere στα λατινικά που σημαίνει κινώ υπονοεί ότι ενυπάρχει τάση για κίνηση, για δράση. Έτσι, τα συναισθήματα παρακινούν σε πράξεις.
Κάθε συναίσθημα παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο και προετοιμάζει διαφορετικά το σώμα με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο αντίδρασης. Για παράδειγμα, με το θυμό, το αίμα κυλάει προς τα χέρια και μας βοηθάει να επιτεθούμε σε κάποιον, οι παλμοί της καρδιάς αυξάνονται και εκκρίνεται αδρεναλίνη προκαλώντας έντονη ενέργεια για δράση. Με το φόβο από την άλλη το αίμα οδεύει προς τους μεγάλους σκελετικούς μυς, για παράδειγμα στα πόδια, κάνοντας πιο εύκολο το τρέξιμο. Ως αποτέλεσμα, το πρόσωπο ασπρίζει καθώς το αίμα μεταφέρεται στα υπόλοιπα σημεία.
Η αρχαιότερη ρίζα της συγκίνησης εντοπίζεται στην αίσθηση της όσφρησης. Από τον οσφρητικό λοβό τα αρχαία κέντρα των συναισθημάτων άρχισαν να εξελίσσονται και σταδιακά να διογκώνονται τόσο ώστε να περικλείσουν την κορυφή του εγκεφαλικού στελέχους. Με την εμφάνιση των πρώτων θηλαστικών προστέθηκαν νέα στρώματα του συγκινησιακού εγκεφάλου. Η νέα αυτή νευρωνική περιοχή προσέθεσε συναισθήματα.
Ο ιππόκαμπος και η αμυγδαλή ήταν δυο σημαντικά μέρη του πρωτόγονου “οσφρητικού εγκεφάλου” ο οποίος εξελισσόμενος δημιούργησε το φλοιό και το νεόφλοιο. Η αμυγδαλή εξειδικεύεται στα συναισθηματικά ζητήματα και αν απομονωθεί από τον υπόλοιπο εγκέφαλο το αποτέλεσμα θα είναι μια εντυπωσιακή ανικανότητα να συλλάβουμε τη συναισθηματική σημασία των γεγονότων. Επιπλέον, η αμυγδαλή, ως αποθήκη των συναισθημάτων, δημιουργεί τις ίδιες αντιδράσεις στο παρόν που θυμίζουν κάτι που συνέβη στο παρελθόν. Για αυτό και συχνά νιώθει κανείς υπό την εξουσία των συναισθημάτων του, και παρά τη λογική κατανόηση μιας κατάστασης, είναι αδύνατο να αποτρέψει όσα νιώθει ότι του προκαλεί.
Η νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, δηλαδή η εγγενής ιδιότητα του νευρικού συστήματος να μεταβάλλει τις νευρικές του συνδέσεις ανταποκρινόμενες στην αισθητηριακή εμπειρία, τις νέες πληροφορίες είτε και σε μία πιθανή δυσλειτουργία. Η πλαστικότητα του νευρικού συστήματος μας προσφέρει, συνεπώς, να προσαρμοζόμαστε στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις του περιβάλλοντος μέσω της εμπειρίας και της μάθησης μέσω της διάδρασης ενισχύοντας τον προμετωπιαίο λοβό. Ένας εγκέφαλος που εκτίθεται σε μία νέα εμπειρία δε θα επιστρέψει στις παλιές του διαστάσεις.
Στη σωματική ψυχοθεραπεία, το συναίσθημα παίζει κεντρικό ρόλο στην διαδικασία αυτογνωσίας και προσωπικής εξέλιξης. Έτσι αρχικά ανοίγεται χώρος στα συναισθήματα, ακόμα κι αν εκ πρώτης η αιτία τους φαίνεται ασύνδετη με την αντίδραση που προκαλούν. Σταδιακά, η εμπειρία συνδέεται με βαθύτερα αίτια που πολλές φορές χρονολογούνται στο παρελθόν. Από την στιγμή που θα φωτιστεί η σχέση αιτίας και συναισθήματος το άτομο θα είναι σε θέση να κατανοεί γιατί ορισμένα συναισθήματα έχουν μεγάλη επιρροή στη ζωή του και να τα βιώνει χωρίς να το κατακλύζουν. Με αυτόν τον τρόπο δύναται να αλλάξει τα μοτίβα αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον και συμμετέχει ενεργά στη βελτιώση της ζωής του.
Βιβλιογραφία 1.Goleman D., Η Συναισθηματική Νοημοσύνη, Πεδίο, 2011 2. Pascual-Leone, Α., Freitas, C., Oberman, L., Horvath, J., Halko, Μ., Eldaief, Μ., … Rotenberg, Α. (2011). Χαρακτηρισμός της πλαστικότητας του φλοιού του εγκεφάλου και της δυναμικής του δικτύου καθ ‘όλη την ηλικιακή κλίμακα στην υγεία και την ασθένεια με TMS-EEG και TMS-fMRI. Ο εγκέφαλος Topogr.(24), 302- 315.
*Οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.
Αρθρογραφεί η επιστημονική ομάδα του ιατρείου ψυχικής υγείας με έδρα Αβέρωφ 48, Δάφνη 172 35 (1λ από Μετρό-Έξοδος Παπαναστασίου) της Ψυχιάτρου, Γεωργίας-Φαίδρας Βιτάλη, τ. επικεφαλής επιμελήτρια Στοκχόλμης Σουηδίας και μετεκπαιδευθείσα στο Harvard Medical School, Boston, MA.
Θέλετε να δείτε όλα τα άρθρα της ιατρού;
www.greecetmscenter.com
www.gpvitali-psixiatros.gr
Τηλεφωνική επικοινωνία: 2109702557
