Η οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι η πιο συχνή αιτία επείγουσας χειρουργικής αντιμετώπισης στην γενική χειρουργική κατά την διάρκεια της κύησης.
Αποτελεί το 25% των επεμβάσεων μη γυναικολογικής αιτιολογίας.
Η επίπτωση της στην εγκυμοσύνη ποικίλει, όμως δύο πρόσφατες αμερικάνικες μελέτες την βρίσκουν σε συχνότητα μικρότερη της 1 ανά 1000 κυήσεις, σε ποσοστό μεταξύ 0.04 – 0.2%.
Πότε αναμένεται η εμφάνισή της κατά την διάρκεια της κύησης;
Η βιβλιογραφία μας ενημερώνει ότι συνήθως εμφανίζεται στο 2ο τρίμηνο της κύησης με ποσοστό 45%. Αντίστοιχα στο 1ο τρίμηνο το ποσοστό των περιπτώσεων είναι 30%, ενώ στο 3ο 25%. Τα συμπτώματα τους πρώτους 6 μήνες της εγκυμοσύνης είναι τυπικά, όπως και σε μια μη έγκυο γυναίκα, αλλά μπορεί να συγχέονται με παρόμοια συμπτώματα άλλων παθήσεων της κοιλίας.
Ποια είναι τα συμπτώματα σκωληκοειδίτιδας; Πως θά καταλάβω αν έχω σκωληκοειδίτιδα;
Συνήθως, το πιο συχνό είναι ο πόνος, ο οποίος ανάλογα με το τρίμηνο της κύησης είναι αισθητός στον δεξιό λαγόνιο βόθρο (1ο τρίμηνο), ενώ όσο προχωράμε προς το 3ο τρίμηνο η ασθενής παραπονείται για πόνο υψηλότερα και πιο δεξιά, πλάγια στην κοιλιακή χώρα μέχρι και το δεξιό υποχόνδριο (όπως φαίνεται στην φωτό), καθώς η εγκύμονος μήτρα προκαλεί μετατόπιση και πλάγια στροφή του τυφλού. Άλλα συνοδά συμπτώματα είναι ανορεξία, ναυτία, έμετος και πυρετός ή δεκατική πυρετική κίνηση.
Πόσο εύκολη είναι η διάγνωση σκωληκοειδίτιδας και πως επιτυγχάνεται;
Η διάγνωση της εγκύου με σκωληκοειδίτιδα αποτελεί μια πρόκληση για τον χειρουργό και τον μαιευτήρα- γυναικολόγο που την παρακολουθεί, γιατί πρέπει να διαγνωσθεί άμεσα. Η κατάσταση προκαλεί σοβαρή νοσηρότητα και θνητότητα εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Βασικό σημείο του πλάνου αντιμετώπισης είναι το γεγονός πως ο χειρουργός θεραπεύει δύο ταυτόχρονα ασθενείς και πρέπει να προβλέψει τις πιθανές επιδράσεις των θεραπευτικών χειρισμών που θα επιλέξει σε αμφότερους.
Η δυσκολία της διάγνωσης οφείλεται αφενός στο ότι, οι εργαστηριακές εξετάσεις που παρουσιάζουν μικρή αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων, είναι μικρής διαγνωστικής αξίας, καθώς αυτά είναι αυξημένα στην εγκυμοσύνη, εκτός εάν παράλληλα έχουμε αύξηση και της CRP. Αφετέρου, γυναικολογικές κι άλλες παθήσεις μπορούν να μιμηθούν την σκωληκοειδίτιδα, όπως η πυελονεφρίτιδα, η χολοκυστίτιδα, η έκτοπη κύηση, η επαπειλούμενη έκτρωση, ο πρόωρος τοκετός, η γαστρεντερίτιδα, η νεφρολιθίαση, η αποκόλληση πλακούντα, η ρήξη μήτρας, η σαλπιγγίτιδα κ.α., οι οποίες όμως θα πρέπει να αποκλειστούν.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της SAGES (Εταιρεία Αμερικανών Λαπαροσκόπων Χειρουργών και Χειρουργών Γαστρεντερικού), μόνον ο υπέρηχος κοιλίας είναι αποτελεσματικός και ασφαλής (με ευαισθησία 67-100% και ειδικότητα 83-96%) στις έγκυες γυναίκες με οξύ κοιλιακό άλγος και πρέπει να είναι η πρώτη απεικονιστική εξέταση, ενώ η χρήση της αξονικής τομογραφίας αντενδείκνυται. Αντί αυτής χρησιμοποιείται η μαγνητική τομογραφία, με ευαισθησία 91% και ειδικότητα 98%, καθ΄οδηγίαν του Αμερικανικού Κολλεγίου Ακτινολόγων.
Ποια είναι η θεραπεία σκωληκοειδίτιδας και πότε πρέπει να γίνει;
Η θεραπεία είναι χειρουργική (ανοικτή ή λαπαροσκοπική), η απόφαση θα βασιστεί στην κλινική εξέταση, το ιστορικό και στις απεικονιστικές εξετάσεις, όμως η σκωληκοειδεκτομή θα πρέπει να πραγματοποιείται το συντομότερο όταν τεθεί η υποψία οξείας σκωληκοειδίτιδος. Ποτέ δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά μόνον, καθώς δεν επαρκούν για την οριστική της θεραπεία.
Η επιθετική χειρουργική προσέγγιση δικαιολογείται απόλυτα σύμφωνα με μελέτες, καθώς η συχνότητα ρήξης της σκωληκοειδούς (περιτονίτιδα) αυξάνει στο 36% εάν καθυστερήσει η αφαίρεσή της μετά τις 36 ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Έτσι ενώ η συνολική βρεφική θνητότητα είναι 2 – 8,5%, φτάνει το 35% εάν υπάρξει περιτονίτιδα, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η πιθανότητα πρόωρων συσπάσεων της μήτρας (έως 50%), ίσως πρόωρου τοκετού (15 – 43%) και σηπτικής καταπληξίας της μητέρας.
Η στενή συνεργασία μεταξύ Χειρουργού, Μαιευτήρα-Γυναικολόγου και Αναισθησιολόγου επιβάλλεται σε αυτές τις περιπτώσεις. Η επέμβαση πραγματοποιείται με γενική αναισθησία, ενώ την ευθύνη των οδηγιών, τόσο προεγχειρητικά όσο και μετεγχειρητικά, για χρήση φαρμάκων όπως κορτικοστεροειδή, μαγνήσιο κ.α. ή τοκολυτική αγωγή την έχει ο θεράπων Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, ανάλογα με τις συνθήκες του χειρουργείου, της εγκύου και του εμβρύου. Επίσης επιβάλλεται να υπάρχει επίσημη καταγραφή θετικών εμβρυικών παλμών πριν και μετά της επεμβάσεως.
Τι επιπτώσεις θα έχει η επέμβαση στο βρέφος;
Αυτό που προφανώς απασχολεί περισσότερο τις μητέρες είναι οι επιδράσεις του χειρουργείου στο βρέφος. Γενικώς να επισημάνουμε ότι, οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, δεν είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο της αποβολής ή εμβρυικής δυσπλασίας. Παρόλα αυτά, μέχρι και σήμερα η διενέργεια μιας προγραμματισμένης επέμβασης στις εγκύους οφείλει να πραγματοποιείται πριν από τις 26 εβδομάδες και κατά την διάρκεια του 2ου τριμήνου. Είναι όμως σημαντικό να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι, η οξεία σκωληκοειδίτιδα που δεν θα αντιμετωπισθεί άμεσα (ανεξάρτητα ηλικίας κύησης), τετραπλασιάζει τον κίνδυνο απώλειας της κύησης, ίσως και της μητέρας.
Μπορεί η επέμβαση σκωληκοειδεκτομής να γίνει λαπαροσκοπικά;
Μέσα στην βιβλιογραφία υπάρχει μια αντιπαράθεση για την θέση της λαπαροσκόπησης στην οξεία σκωληκοειδίτιδα, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι οι λαπαροσκοπικές σκωληκοειδεκτομές σε σχέση με τις ανοικτές, ευθύνονται για μεγαλύτερο ποσοστό πρώιμων αποβολών.
Η Εταιρεία Αμερικανών Λαπαροσκόπων Χειρουργών και Χειρουργών Γαστρεντερικού (SAGES) στις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες για την χρήση της λαπαροσκόπησης κατά την διάρκεια της κύησης, δηλώνει ότι:
-
- “ Η λαπαροσκοπική αντιμετώπιση μιας οξείας ενδοκοιλιακής πάθησης, προσφέρει παρόμοια οφέλη σε έγκυες και μη έγκυες ασθενείς σε σχέση με την ανοικτή”
-
- “ Η λαπαροσκόπηση μπορεί να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια κατά την διάρκεια οποιουδήποτε τριμήνου της εγκυμοσύνης αρκεί να υπάρχει ένδειξη”
- “ Η λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή στην εγκυμοσύνη έχει χαμηλό ποσοστό διεγχειρητικών επιπλοκών σε όλα τα τρίμηνα της κύησης, όμως το ποσοστό απώλειας του εμβρύου είναι 6%, σημαντικά υψηλότερο ποσοστό από αυτό της ανοικτής επέμβασης”
Η εταιρεία επίσης τονίζει ότι, η όποια απόφαση είτε για ανοικτή, είτε για λαπαροσκοπική επέμβαση, θα πρέπει να βασίζεται στο εάν υπάρχει διαθέσιμος εξειδικευμένος λαπαροσκόπος χειρουργός, στην υποδομή του χειρουργείου, στους παράγοντες της ασθενούς, στην κατάσταση της κύησης και στην προτίμηση της ασθενούς. Επιπλέον προειδοποιεί με έμφαση ότι μόνον έμπειροι εξειδικευμένοι λαπαροσκόποι χειρουργοί, που κάνουν προχωρημένες πολύπλοκες επεμβάσεις, θα πρέπει να διενεργούν σκωληκοειδεκτομή .
γράφει ο Γιάλβαλης Δημήτριος, Γενικός Χειρουργός- Λαπαροσκόπος
Δημήτριος Μιχ. Γιάλβαλης MD MScΓενικός Χειρουργός-Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων
Επιστημονικός Συνεργάτης Ενδοκρινικής Χειρουργικής Metropolitan GeneralΙατρείο Καλαμάτας: Ιατροπούλου 12α
Τηλ.ραντεβού: 210 6835741, 2721302860
