Η ψυχοθεραπεία απευθύνεται στον εγκέφαλο με τον τρόπο που αναπτύσσεται, ωριμάζει και λειτουργεί. Ακολουθεί τις αρχές της εξελικτικής προσαρμογής. Είναι σύμφωνη με τη γενετική. Και θεραπεύει ειδικά τις προβληματικές προσαρμογές του εγκεφάλου ακριβώς με τους τρόπους που εξελίχθηκαν στην πρώτη θέση. Η ψυχοθεραπεία απενεργοποιεί τις μη προσαρμοστικές εγκεφαλικές απεικονίσεις και ενισχύει νέες και εποικοδομητικές οδούς.
Οι λειτουργίες του εγκεφάλου είναι καθαρά βιολογικές. Ο εγκέφαλος χαρτογραφεί τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις μας μέσω της σύνδεσης τρισεκατομμυρίων νευρωνικών συνδέσεων. Αυτά τα διασυνδεδεμένα δίκτυα δημιουργούν μεγαλύτερα κυκλώματα που εγγράφονται σε όλη την αρχιτεκτονική του φλοιού. Αυτό δημιουργεί συμβολικούς νευρωνικούς χάρτες υψηλού επιπέδου που παίρνουν μορφή εικόνων στη συνείδησή μας. Το “έργο” της συνείδησης είναι το υψηλότερο επίπεδο συμβολικής μορφής. Πρόκειται για ένα ζωντανό θεατρικό έργο, κατασκευής εικόνας, ένας αντιπροσωπευτικός κόσμος που αποτελείται από ένα cast των χαρακτήρων που συνδέονται μέσω του συναίσθηματος καθώς και σενάρια, σχέδια και τοπία.
Καθώς προσαρμοζόμαστε στο περιβάλλον μας, ο εγκέφαλος εγγράφει τη συναισθηματική μας εμπειρία μέσω της φλοιώδους μνήμης. Αυτό ξεκινά πολύ νωρίς στη ζωή. Εάν ένα μωρό φοβηθεί από ένα δυνατό θόρυβο, τα χέρια και τα πόδια του θα φουσκώσουν. Η καρδιά του αντλεί αδρεναλίνη, και φωνάζει. Αυτό το “ξάφνιασμα” εγγράφει μια ανταπόκριση φυγής ή πάλης στον φλοιό του εγκεφάλου του, η οποία εγγράφεται μέσω της σεροτονίνης και της κορτιζόλης. Το μωρό ηρεμεί μέσα από τον δεσμό με την μητέρα του. Η απόκριση της θα αποκαταστήσει και θα διατηρήσει την ευημερία του, η οποία εγγράφεται μέσω της ωκυτοκίνης. Αυτές οι συνεχιζόμενες μορφοποιητικές εμπειρίες της ζωής εγγράφονται στη μνήμη ακριβώς με αυτούς τους δύο βασικούς τρόπους.
Αυτές οι δύο βασικές λειτουργίες βασίζονται στην εγγραφή ολόκληρου του έργου στη μνήμη. Ένα έργο γραμμένο μέσω θετικής προσκόλλησης και συναισθημάτων θα προωθήσει την αυθεντικότητα και την αγάπη. Ένα γραμμένο μέσω του τραύματος μπορεί να δημιουργήσει μια πιο σκοτεινή αφήγηση και ψυχιατρικά συμπτώματα. Ένα προβληματικό έργο επηρεάζει την ίδια την αίσθηση του εαυτού του παιδιού, την αξία του και την αυτοπεποίθηση του. Εξαλείφει επίσης την ποιότητα της σύνδεσης με άλλους ανθρώπους σε μια δυσπιστία, συναισθηματική αφαίρεση και θυμό.
Είναι η ατομική μας ιδιοσυγκρασία που καθορίζει τη μορφή των ψυχιατρικών συμπτωμάτων : κατάθλιψη, άγχος, φοβίες, υπερκινητικότητα, εμμονές, καταναγκασμούς ή ψύχωση. Η στέρηση και η κακοποίηση σε ένα άτομο μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, ενώ ένα παρόμοιο τραύμα σε ένα άλλο μπορεί να δημιουργήσει μια κατάσταση φοβίας. Η ιδιοσυγκρασία ενός ατόμου είναι η γενετική συνιστώσα στο σχηματισμό ψυχιατρικών συνθηκών.
Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας επιλύει ειδικά και βιολογικά τις βλάβες που προκαλούνται στο έργο της συνείδησης. Για να εισαγάγουμε τον τρόπο με τον οποίο χαρτογραφούμε την εμπειρία μας και τον τρόπο αλλαγής του εγκεφάλου, θα χρησιμοποιήσω ένα απλό παράδειγμα νευρομυϊκής μάθησης. Αυτό το παράδειγμα είναι να μάθουμε να παίζουμε κιθάρα. Η νευρομυική μάθηση λειτουργεί παρόμοια με την μάθηση σε άλλα μουσικά όργανα, τον αθλητισμό, τον χορό ή οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο καθώς μαθαίνετε να παίζετε τη χορδή κιθάρας B7; Απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή για να διαχωρίσετε τα δάχτυλά σας με έναν ακριβή τρόπο, ώστε να κρατήσετε τις χορδές μέσα σε ορισμένα τάστα. Όταν το επιχειρήσετε για πρώτη φορά, δεν μπορείτε να το κάνετε. Πρέπει να τοποθετήσετε αργά κάθε δάχτυλο στο δεξί κορμό. Οι μύες δεν αισθάνονται ότι θα μπορούσαν να φτάσουν εκεί, να κρατήσουν τη θέση τους ή να προκαλέσουν τον ήχο. Και πονάει. Απαιτεί αρχικά δευτερόλεπτα για να οριστικοποιηθεί η σωστή θέση του χεριού. Κάθε δάκτυλο πρέπει να τοποθετηθεί ξεχωριστά.
Καθώς συνεχίζετε να παίζετε B7, γίνεται λίγο πιο εύκολη. Μετά από έναν βράδυ, το δοκιμάζετε πάλι, και είναι ακόμα πολύ αδέξιο. Εξακολουθείτε να χρειάζεστε πλήρη συνειδητή προσοχή για να βάλετε τα δάχτυλά σας σωστά. Ο ήχος αρχίζει να βγαίνει καλύτερα αλλά το να φτάσετε εκεί είναι ακόμα πολύ αργό. Η συγχορδία δεν είναι ακόμη εύχρηστη. Μετά από 3 μέρες εργασίας σε αυτό, μπορείτε να παίξετε τελικά τη συγχορδία. Τα δάκτυλά σας δεν πονάνε πια, και υπάρχει καλύτερος συντονισμός για τη θέση του χεριού. Το χέρι σας λειτουργεί τώρα σαν μια ολόκληρη μονάδα, χωρίς πολύ συνειδητή προσπάθεια. Δεν χρειάζεται πλέον να το σκεφτείτε. Τώρα έχετε κατακτήσει τη συγχορδία. Έχετε καθιερώσει έναν νευρομυϊκό χάρτη Β7 στον φλοιό σας.
Ας υποθέσουμε ότι μάθατε τη συγχορδία χρησιμοποιώντας μια ανορθόδοξη θέση χεριού, και τώρα θέλετε να το διορθώσετε. Για να γίνει αυτό, πρέπει πρώτα να αναγκάσετε τον εαυτό σας να σταματήσει να χρησιμοποιεί την παλιά θέση του χεριού. Για άλλη μια φορά, πρέπει να δώσετε συνειδητή προσοχή στο να κρατάτε τα δάχτυλά σας και να χειρίζεστε διαφορετικά. Αυτό σας φέρνει πίσω στον μυϊκό πόνο, την αδεξιότητα, τη βραδύτητα, την αδυναμία και την απογοήτευση, όπως και με την πρώτη φορά, αλλά όχι τόσο χάλια. Αυτό είναι απαραίτητο για να δημιουργήσετε έναν καινούργιο και διαφορετικό νευρομυϊκό χάρτη Β7 στον φλοιό σας. Μόλις γίνει αυτό, θα λειτουργείτε με το νέο χάρτη, ο οποίος θα σας επιτρέψει να παίζετε αυτόματα. Η διαδικασία για αλλαγές στον εγκέφαλο περιλαμβάνει την απενεργοποίηση-αχρησία, του παλαιού χάρτη του εγκεφάλου. Στη συνέχεια δημιουργείτε μια νέα νευρομυϊκή εμπειρία ώστε να δημιουργήσετε μια νέα χαρτογραφημένη συγχορδία B7, η οποία θα ενεργοποιείται.
Αυτό περιγράφει την απλή νευρομυϊκή μάθηση και αλλαγή. Στη συναισθηματική σφαίρα του έργου της συνείδησης, η αλλαγή και η ανάπτυξη είναι πολύ πιο περίπλοκη. Επειδή το έργο γράφεται μέσω της αμυγδαλής και του σωματικού συστήματος, η αλλαγή πρέπει να προχωρήσει μέσω των συναισθημάτων. Η διαδικασία αλλαγής ονομάζεται πένθος.
Στην ψυχοθεραπεία, το άτομο θρηνεί τα τραύματα της ζωής του στο πλαίσιο σχέσης εμπιστοσύνης με τον θεραπευτή. Θρηνεί την κακοποίηση και τις στερήσεις της ζωής του και αντιμετωπίζει ξανά τον πόνο για να απενεργοποιήσει τις αρνητικές εγκεφαλικές αντιστοιχίσεις.
Το παλιό έργο που δημιουργεί συμπτώματα και ταλαιπωρία εγγράφτηκε από το τραύμα, από τις νευρωνικές εγγραφές που περιελάμβαναν την δραστηριότητα σεροτονίνης και κορτιζόλης και την επίδραση στο μεταιχμιακό σύστημα, το οποίο εμπλέκεται στη συναισθηματική εμπειρία. Οι τραυματικές συνδέσεις πρέπει να θρηνηθούν ώστε να χάσουν τη δύναμή τους και στη συνέχεια να υποβιβαστούν στην απενεργοποιημένη μνήμη. Στο πλαίσιο του ασφαλούς δεσμού με τον θεραπευτή, κάποιος χωνεύει αργά, απενεργοποιεί και εναποθέτει τις εγγραφές του παλιού του έργου σε αχρηστία. Τα συμπτώματα και τα προβλήματα που προκαλούνται από το παλιό έργο εξαφανίζονται. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ο ασθενής γράφει και βιώνει ένα νέο έργο εμπιστοσύνης, θετικών συναισθημάτων και δεσμού. Εδώ η ωκυτοκίνη είναι ο μεσολαβητής, και όχι η σεροτονίνη. Η διαδικασία πένθους στην ψυχοθεραπεία επιδιορθώνει τον εγκέφαλο με τον ίδιο τρόπο που εγγράφηκε το αρχικό έργο.
Αρθρογραφεί η επιστημονική ομάδα του ιατρείου ψυχικής υγείας ‘’Greece TMS Center’’με έδρα Αβέρωφ 48, Δάφνη της ψυχιάτρου Γεωργίας-Φαίδρας Βιτάλη, τ. επικεφαλής επιμελήτριας Στοκχόλμης και μετεκπαιδευθείσας στο Harvard Medical School, USA.
