Τι είναι διπολική διαταραχή . Η Διπολική Διαταραχή (ΔΔ), γνωστή παλαιότερα και ως μανιοκατάθλιψη, είναι μια ψυχική νόσος με κύριο χαρακτηριστικό τις δραματικές εναλλαγές της διάθεσης, με συνέπεια να επηρεάζεται άρδην η καθημερινότητα των πασχόντων.
Το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (NIMH) εκτιμά ότι το 4,4% των ενηλίκων των ΗΠΑ βιώνει κάποια στιγμή της ζωής του ΔΔ. Βάσει των ίδιων εκτιμήσεων, από αυτούς, το 82,9% αντιμετωπίζει σοβαρά συμπτώματα της νόσου.
Η Διπολική Διαταραχή, όμως, φαίνεται ότι «χτυπά» και εφήβους, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου, το 2,9% των εφήβων στις ΗΠΑ υποφέρει από Διπολική Διαταραχή, ενώ ο επιπολασμός της νόσου φαίνεται ότι είναι υψηλότερος στα κορίτσια (3,3%) έναντι των αγοριών (2,6%).
Σύμφωνα με έρευνες, ο κίνδυνος για αυτοκτονία είναι 20-30 φορές μεγαλύτερος στους πάσχοντες από ΔΔ ,ενώ επιπλέον οι εν λόγω ασθενείς παρουσιάζουν αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, με συνέπεια, το προσδόκιμο ζωής τους να μειώνεται κατά 11 έτη ή και περισσότερο.
Τύποι διπολικής διαταραχής
Η διπολική διαταραχή έχει τέσσερις βασικούς τύπους:
- Διπολική Διαταραχή τύπου Ι: Εκδηλώνεται από μανιακά επεισόδια που διαρκούν τουλάχιστον 7 ημέρες ή από μανιακά συμπτώματα που είναι τόσο σοβαρά ώστε το άτομο να χρειάζεται άμεση νοσοκομειακή περίθαλψη. Συνήθως εμφανίζονται και καταθλιπτικά επεισόδια τα οποία διαρκούν τουλάχιστον δυο εβδομάδες.
- Διπολική Διαταραχή τύπου ΙΙ: H εμφάνιση ενός τουλάχιστον μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου και ενός επεισοδίου υπομανίας. Χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ενός τουλάχιστον υπομανιακού επεισοδίου και κυρίως καταθλιπτικών επεισοδίων.
- Κυκλοθυμική Διαταραχή: Συνδυασμός συμπτωμάτων υπομανίας ή κατάθλιψης που διαρκούν τουλάχιστον 2 χρόνια (1 έτος σε παιδιά και εφήβους).
- Άλλοι τύποι: Εκδηλώνονται με τα τυπικά συμπτώματα της διπολικής διαταραχής, χωρίς όμως να μπορεί να προκύψει διάγνωση για Διπολική Διαταραχή τύπου Ι ή ΙΙ με βάση τα παραπάνω διαγνωστικά κριτήρια.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Σύμφωνα με τους επιστήμονες της Mayo Clinic, τα συμπτώματα μπορούν να προκαλέσουν απρόβλεπτες μεταβολές στη διάθεση και τη συμπεριφορά των πασχόντων που οδηγούν σε δυσφορία και δυσκολίες στην καθημερινότητά τους .
Μανία και υπομανία
Η μανία και η υπομανία είναι δύο ξεχωριστά είδη επεισοδίων, αλλά έχουν τα ίδια συμπτώματα.
Στην περίπτωση της μανίας παρατηρείται συνήθως έξαρση, υπερκινητικότητα και συναισθηματική διέγερση, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου ο ασθενής χάνει εντελώς την αίσθηση της πραγματικότητας.
Ωστόσο υπάρχει και η κατάσταση της υπομανίας, η οποία είναι επίσης σύμπτωμα διπολικής διαταραχής και παρατηρείται όταν ένα άτομο βρίσκεται σε υπερδιέγερση, έχοντας όμως πλήρη διαύγεια της πραγματικότητας. Μάλιστα, η συγκεκριμένη κατάσταση ενδέχεται να είναι αρκετά ευχάριστη, καθώς κατά τη διάρκειά της ο ασθενής διαθέτει ιδιαίτερη δημιουργικότητα και έχει αρκετή ενέργεια.
Η μανία είναι πιο σοβαρή από την υπομανία και προκαλεί πιο σοβαρά προβλήματα στην εργασία, το σχολείο, στις κοινωνικές δραστηριότητες και στις διαπροσωπικές επαφές. Και το μανιακό και το υπομανιακό επεισόδιο περιλαμβάνουν τρία ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα:
- Ασυνήθιστα υπερβολικά ανεβασμένη διάθεση
- Έντονη ενεργητικότητα ή ανησυχία
- Υπερδιέγερση
- Αϋπνία
- Λογόρροια (γρήγορη ομιλία και πάνω σε διαφορετικά θέματα συζήτησης)
- Ευερεθιστότητα
- Υπερβολική αυτοπεποίθηση (αίσθηση ότι μπορεί να κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα)
- Υπερβολική, χωρίς αναστολές, επικίνδυνη συμπεριφορά.
Καταθλιπτικό επεισόδιο
Ένα σοβαρό καταθλιπτικό επεισόδιο εκδηλώνεται με συμπτώματα που είναι αρκετά σοβαρά για να προκαλέσουν αξιοσημείωτες δυσκολίες στις καθημερινές δραστηριότητες, όπως η εργασία, το σχολείο, οι κοινωνικές δραστηριότητες ή οι σχέσεις.
Ένα καταθλιπτικό επεισόδιο βάση των ειδικών της Mayo Clinic περιλαμβάνει πέντε ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα:6
- Αίσθημα θλίψης, απελπισίας
- Απώλεια ενδιαφέροντος ή αίσθημα ευχαρίστησης για όλες -ή σχεδόν όλες- τις δραστηριότητες
- Αδυναμία, καταβολή, κόπωση
- Απώλεια βάρους χωρίς δίαιτα ή αύξηση της όρεξης
- Αδυναμία συγκέντρωσης ή αναποφασιστικότητα
- Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονικές τάσεις
- Διαταραχή ύπνου (κύρια πρώιμη αφύπνιση)
- Ανηδονία
- Διαταραχές μνήμης
- Ανησυχία και άγχος.
Αρκετά συχνά η πάθηση εκδηλώνεται και με υπομανία, όπου το άτομο νιώθει πολύ καλά, πολύ παραγωγικό και λειτουργικό. Επιπλέον, τα σημάδια μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή να αλλάξουν με τις εποχές.
Αιτίες
Αν και οι ερευνητές δεν έχουν εντοπίσει ακριβώς τα αίτια που προκαλούν την πάθηση, έχουν ανακαλύψει όμως ορισμένους παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωσή της. Ένας από τους πιο βασικούς είναι το οικογενειακό ιστορικό, ενώ ερευνάται αν η σύνδεση αυτή μπορεί να οφείλεται σε συγκεκριμένα γονίδια. Ο κίνδυνος αυξάνεται περαιτέρω αν υπάρχει συγγενής πρώτου βαθμού που πάσχει ήδη από ΔΔ, όπως ένας από τους γονείς.
Άλλες «ένοχες» αιτίες που μπορεί να την πυροδοτήσουν είναι:
- Περίοδοι υψηλού στρες, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου ή άλλου τραυματικού γεγονότος.
- Κατάχρηση ναρκωτικών ή αλκοόλ.
Αντιμετώπιση
Η Διπολική Διαταραχή αντιμετωπίζεται συνήθως με φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία.
Οι πάσχοντες μπορούν, αν ακολουθήσουν ορισμένες στρατηγικές αντιμετώπισης, να περιορίσουν σε σημαντικό βαθμό τα συμπτώματα της Διπολικής Διαταραχής.
Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να προσέξετε τα παρακάτω:
- Δώστε προσοχή στα προειδοποιητικά σήματα. Η έγκαιρη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων μπορεί να αποτρέψει την επιδείνωση των καταθλιπτικών ή υπομανιακών επεισοδίων.
- Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση ναρκωτικών ουσιών.
- Λαμβάνετε τα φάρμακα ακριβώς σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού. Μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να σταματήσετε τη θεραπεία, αλλά μην το κάνετε. Η διακοπή του φαρμάκου ή η μείωση της δόσης αυτοβούλως μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα.
- Ασκηθείτε. Η άσκηση καταπραΰνει από το άγχος λόγω των ενδορφινών που απελευθερώνονται κατά τη διάρκειά της. Βάλτε ως στόχο να γυμνάζεστε 30 λεπτά τρεις έως πέντε φορές την εβδομάδα.
- Κοιμηθείτε. Η αϋπνία μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για την έναρξη των μανιακών επεισοδίων.
Δημήτρης Οικονόμου Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής
website: http://www.psychiatros-neasmyrni.gr/
Η αρθρογραφία του γιατρού στο mediteam: https://mediteam.gr/category/οικονομου/
