ΒΌλοι μας ξεχνάμε κατά καιρούς. Απλά προσωπικά αντικείμενα της καθημερινότητας (κλειδιά, πορτοφόλι, κάρτες) ονόματα γνωστών. Αρκετά από αυτά τα θέματα είναι μέρος τη φυσιολογικής γήρανσης. Υπάρχει όμως διαφορά ανάμεσα σε ότι φυσιολογικά αναμένουμε με το πέρασμα των χρόνων σχετικά με τη μνήμη και διαταραχές άνοιας όπως το Αλτζχάιμερ ή άλλα νοσήματα.
Η φυσιολογική απώλεια μνήμης δεν είναι εμπόδιο από το να ζει κάποιος μια ολοκληρωμένη ζωή. Συχνά μπορεί να ξεχάσουμε το όνομα ενός γνωστού αλλά να το θυμηθούμε αργότερα μέσα στη μέρα. Συχνά τέτοια απλά θέματα λύνονται με λίστες υπενθύμισης και δεν διαταράσσουν την ικανότητα για εργασία και για φυσιολογική κοινωνική ζωή.
Ο όρος ΑΝΟΙΑ είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει συμπτώματα όπως η απώλεια μνήμης, διαταραχή στην κριτική σκέψη, γλώσσα, έκφραση και άλλες ανώτερες διανοητικές λειτουργίες. Η άνοια εγκαθίσταται σταδιακά, αλλά επιδεινώνει την ικανότητα ενός ατόμου να εργαστεί, να έχει μια φυσιολογική κοινωνική ζωή και ακόμα και να αυτοεξυπηρετείται.
Συχνά η απώλεια μνήμης είναι από τα αρχικά συμπτώματα στην εκδήλωση άνοιας. Αλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Να ρωτάει κάποιος το ίδιο πράγμα συνεχώς
- Να ξεχνάει απλές λέξεις καθώς μιλάει
- Να μπερδεύει ομόηχες λέξεις
- Να αργεί στην εκτέλεση γνωστών ασχολιών όπως πχ να ολοκληρώσει μια συνταγή μαγειρικής
- Να τοποθετεί αντικείμενα σε ακατάλληλα μέρη, όπως πχ το πορτοφόλι στο συρτάρι με τα μαχαιροπήρουνα
- Να χάνεται ενώ οδηγεί ή περπατάει σε γνωστά μέρη
- Να έχει μεταπτώσεις στη συμπεριφορά και τη διάθεση χωρίς εμφανή αιτία
Ασθένειες που προκαλούν προοδευτική βλάβη στον εγκέφαλο και οδηγούν σε άνοια είναι
- Η νόσος Αλτζχάιμερ
- Η αγγειακή άνοια
- Μετωποκροταφική άνοια (Frontotemporal Dementia – FTD)
- H άνοια με σωμάτια lewy
Η παθοφυσιολογία των παραπάνω νοσημάτων είναι διαφορετική, η απώλεια μνήμης μπορεί να μην είναι το πρώτο σύμπτωμα και ο τύπος της απώλειας διαφέρει. Επίσης υπάρχει και το ενδεχόμενο μεικτής άνοιας όταν συνυπάρχουν περισσότεροι από 1 τύπο άνοιας.
‘Ηπια γνωσιακή διαταραχή θεωρείται η κατάσταση όπου η απώλεια μνήμης είναι περισσότερη σχετικά με την ηλικία αλλά λιγότερη από αυτή που χαρακτηρίζει την άνοια. Διατηρείται η ικανότητα εργασίας και κοινωνικής συναναστροφής. Η εξέλιξη ποικίλει από το να παραμείνει σταθερή ή να χειροτερεύσει καταλήγοντας σε κάποιο από τους παραπάνω τύπους άνοιας.
Αναστρέψιμες αιτίες απώλειας μνήμης έχουμε σε:
- Χρήση φαρμάκων που προκαλούν αμνησία ή σύγχυση
- Ήπια κρανιοεγκεφαλική κάκωση μετά από τραυματισμό που συχνά δε συνοδεύεται από απώλεια συνείδησης.
- Συναισθηματικές διαταραχές όπως στρες, άγχος, κατάθλιψη συχνά προκαλούν σύγχυση, δυσκολία συγκέντρωσης και επηρεάζουν την καθημερινή δραστηριότητα.
- Αλκοολισμός είτε ο χρόνιος είτε η κατάχρηση αλκοόλ σε συνδυασμό με άλλη φαρμακευτική αγωγή (αλληλεπίδραση αλκοόλ με φάρμακα)
- Έλλειψη σοβαρή βιταμίνης Β12
- Υποθυρεοειδισμός
- Εγκεφαλικές βλάβες όπως όγκοι κτλ
Πότε να επισκεφτείτε τον ειδικό γιατρό (νευρολόγο)
Αν διαπιστώσετε απώλεια μνήμης επισκεφτείτε το γιατρό σας. Υπάρχουν πλέον τεστ που βοηθούν να εκτιμηθεί ο βαθμός απώλειας και εξετάσεις να διερευνηθεί η αιτία
Στο ραντεβού με το γιατρό να συνοδεύεστε οπωσδήποτε από συγγενικό ή φιλικό πρόσωπο
Να είστε σε θέση να απαντήσετε ερωτήσεις όπως:
- Από πότε ξεκίνησαν τα προβλήματα μνήμης;
- Σε τι φαρμακευτική αγωγή βρίσκεστε;
- Έχετε ξεκινήσει νέο φάρμακο το τελευταίο διάστημα;
- Ποιες είναι οι δραστηριότης που σας δυσκολεύουν;
- Με ποιο τρόπο αντιμετωπίζετε την απώλεια μνήμης;
- Κάνετε κατάχρηση αλκοόλ;
- Είχατε ατύχημα, χτύπημα στο κεφάλι;
- Αρρωστήσατε τελευταία;
- Υπήρξε κάποιο σημαντικό στρεσογόνο γεγονός στη ζωή σας πρόσφατα; (απώλεια ατόμου, σημαντική αλλαγή κτλ)
Ο γιατρός πέρα από τις ερωτήσεις θα προσπαθήσει να εκτιμήσει και τις υπόλοιπες νοητικές λειτουργίες, θα στείλει αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις καθώς και απεικονιστικές εξετάσεις ώστε να διαγνωστούν εγκαίρως αναστρέψιμες αιτίες
Η απώλεια μνήμης συχνά είναι ταμπού. Πολλοί ηλικιωμένοι κρύβουν τα συμπτώματα ενώ αρκετά συχνά δεν υπάρχει υποστήριξη από την οικογένεια στα πρώιμα στάδια θεωρώντας ότι η ικανότητα κάποιου να προσαρμόζεται στην απώλεια μνήμης σημαίνει μικρό πρόβλημα.
Είναι σημαντική η πρώιμη διάγνωση όμως αφ ενός για να θεραπεύσουμε τις αναστρέψιμες μορφές απώλειας, αλλά και για να:
- Ξεκινήσει πρώιμα κατάλληλη φαρμακευτική θεραπεία που θα βοηθήσει τον έλεγχο των συμπτωμάτων
- Να γίνει μη φαρμακευτική αυτοεκπαίδευση του ασθενούς και του περιβάλλοντος
- Να υπάρξει προγραμματισμός για το μέλλον.
- Να εξεταστούν τα ενδεχόμενα εισαγωγής σε εξειδικευμένα κέντρα (οίκοι ευγηρείας), ομάδες θεραπείας και υποστήριξης ασθενών και περιβάλλοντος κτλ
- Να γίνει προγραμματισμός και οργάνωση οικονομικών και νομικών θεμάτων που μπορεί να προκύψουν στο μέλλον όταν η ασθένεια έχει εξελιχθεί.
www.facebook.com/vily.papadopoulou
www.facebook.com/eidikos.pathologos.internist/
www.vilypapadopoulou.simplesite.com
