Ο πυρετός είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού που σχετίζεται με τη φλεγμονή. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα μας διαθέτει έναν «εσωτερικό» θερμοστάτη και αντιδρά ανεβάζοντας τη θερμοκρασία του όταν αναγνωρίσει ενδογενής ή εξωγενής παράγοντες που προκαλούν φλεγμονή. Αν και συνήθως αποτελεί σύμπτωμα των ιογενών και των βακτηριακών λοιμώξεων, απαντάται και σε άλλα φλεγμονώδη νοσήματα όπως τα αυτοάνοσα και οι κακοήθειες.
Όλα σχεδόν τα παιδιά θα εμφανίσουν πυρετό σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Η πρόκληση για τους γονείς είναι στο πότε θα ανησυχήσουν και θα ζητήσουν ιατρική βοήθεια.
Τι ονομάζουμε πυρετό;
Η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος παρουσιάζει διακυμάνσεις από άτομο σε άτομο. Αυτό οφείλεται στο ότι επηρεάζεται από διάφορους φυσιολογικούς παράγοντες όπως η ώρα της ημέρας (χαμηλότερη το πρωί και υψηλότερη το βράδυ), τη φυσική δραστηριότητα, τα γεύματα ή την ηλικία (τα βρέφη και τα μικρά παιδιά έχουν υψηλότερη θερμοκρασία από τα μεγαλύτερα). Επομένως πυρετό ονομάζουμε την άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από τη φυσιολογική ημερήσια διακύμανση και ορίζεται ως η θερμοκρασία μεγαλύτερη ή ίση των 380 C από το ορθό.
Πως μετριέται η θερμοκρασία;
Η θερμοκρασία μπορεί να μετρηθεί στο ορθό, στο στόμα, στη μασχάλη και στο αυτί. Η πιο αξιόπιστη μέτρηση είναι αυτή από το ορθό ειδικότερα για τα βρέφη. Ωστόσο, λόγω της δυσφορίας που προκαλεί και της πιθανότητας τραυματισμού λόγω κακής τεχνικής, αποφεύγεται και εναλλακτικά η μέτρηση γίνεται από τη μασχάλη. Να σημειωθεί ότι η θερμοκρασία στη συγκεκριμένη θέση είναι κατά 0.50 C χαμηλότερη από αυτή του ορθού. Άρα παθολογική είναι η θερμοκρασία της μασχάλης άνω των 37.50 C.
Όσον αφορά τα θερμόμετρα, καθώς τα υδραργυρικά έχουν αποσυρθεί λόγω της αυξημένης τοξικότητας σε περίπτωση ατυχήματος, διαθέσιμα είναι τα ψηφιακά σώματος(ορθό, μασχάλη, στόμα), τα θερμόμετρα υπέρυθρων μετώπου και υπέρυθρων αυτιού. Τέλος, η ανίχνευση των παιδιών με πυρετό δια της αφής είναι σημαντική ωστόσο πρέπει πάντα να ολοκληρώνεται και να επιβεβαιώνεται με θερμομέτρηση.
Γιατί δεν πρέπει να φοβόμαστε τον πυρετό;
Ο μεγαλύτερος φόβος των γονιών είναι ότι ο υψηλός πυρετός θα μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική βλάβη ή/και θάνατο. Πράγματι, η υπερβολική αύξηση της θερμοκρασίας σώματος (>400 C) μπορεί να συμβεί και ονομάζεται υπερπυρεξία. Στην περίπτωση αυτή όμως ο ίδιος ο οργανισμός ενεργοποιεί εσωτερικούς μηχανισμούς ρύθμισης ,τα λεγόμενα «φυσικά αντιπυρετικά» για να μπορέσει να ανταπεξέλθει. Υπάρχουν μάλιστα αρκετές μελέτες που αποδεικνύουν την ευνοϊκή επίδραση του πυρετού στον περιορισμό των μικροβίων και την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Το αντίθετο συμβαίνει με τη θερμοπληξία, όπου το άτομο εμφανίζεται με πυρετό, σπασμούς ή κώμα αλλά ο οργανισμός αδυνατεί να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του. Αυτή η περίπτωση μπορεί να συμβεί για παράδειγμα όταν εκθέσουμε το παιδί σε περιβάλλον με υψηλή θερμότητα σε συνδυασμό με έντονη άσκηση.
Πως αντιμετωπίζουμε τον πυρετό;
Γενικά η προσπάθεια ελάττωσης του πυρετού δεν έχει καμία επίδραση στη φυσική πορεία της νόσου. Ωστόσο μειώνει το αίσθημα της κακουχίας του παιδιού και βελτιώνει τη διάθεση του. Για το λόγο αυτό εξασφαλίζουμε ένα όσο το δυνατόν ήρεμο και άνετο περιβάλλον και χορηγούμε άφθονα υγρά για να αποφύγουμε την αφυδάτωση.
Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης του πυρετού είναι με τη χρήση φαρμακευτικών ουσιών όπως είναι η παρακεταμόλη και η ιβουπροφαίνη. Η ακριβής δοσολογία όπως και ο τρόπος χορήγησης (μονοθεραπεία ή εναλλακτικά) θα πρέπει πάντα να γίνεται κατόπιν υποδείξεως του παιδιάτρου σας.
Αν το παιδί:
-Έχει πυρετό και είναι ασυνήθιστα νυσταλέο ή με κακή διάθεση
-Έχει πονοκέφαλο, πόνο στον αυχένα, εξάνθημα που δεν εξαφανίζεται στην πίεση, πολλαπλούς εμέτους και διάρροιες
-Έχει σημεία αφυδάτωσης όπως ξηρή γλώσσα και χείλη ή βρέχει λίγες πάνες
-Κάνει πυρετικούς σπασμούς
-Έχει χρόνιο πρόβλημα υγείας όπως κακοήθεια, δρεπανοκυτταρική αναιμία, συστηματικό ερυθηματώδη λύκο , καρδιοπάθεια
-Έχει θερμοκρασία ≥380C και είναι μικρότερo των 3 μηνών
-Έχει επαναλαμβανόμενη θερμοκρασία ≥400C ανεξαρτήτως ηλικίας
-Φαίνεται άρρωστο και εκτός πυρετού
Χρειάζεται να επικοινωνήσετε άμεσα με τον παιδίατρο προκειμένου να αξιολογηθεί
Πηγή: American Academy of Pediatrics-2016 (healthychildren.org)
Up to Date: Patient education-Fever in children
Μπίλιω Παούρη
Παιδίατρος, MD,PhD.
